Trakeostomi Kanülü Değişimi ve Bakımı

Trakeostomi Kanülü Değişimi ve Bakımı

Trakea (nefes borusu), gırtlaktan başlayarak ana bronşlara uzanan, kıkırdak halkalardan oluşan yaklaşık 10 cm uzunluğunda, 2-2,5 cm genişliğinde uzun bir tüp şeklinde olup solunum sisteminin önemli bir parçasıdır. Başlıca görevi aldığımız nefesin akciğerlere ulaşmasını sağlamaktır. Ayrıca mukus üreten hücrelerle kaplı olduğundan havadaki zararlı kalıntıların akciğerlere ulaşmasını engeller.

TRAKEOSTOMİ AÇILMASI

Trakeostomi bir hastanın nefes borusuna delik açılarak dışarıya ağızlaştırılması ve asçılan deliğe trakeostomi kanülü denilen yapay bir havayolu aparatının yerleştirilmesi işlemidir.

Trakeostomi işlemi önceden planlanarak, hasta yakınlarının bilgisi ve onamı alınarak yapılır. Trakeostomi açılması işlemi tamamen steril şartlarda hastanede yapılmalıdır.

TRAKEOSTOMİ KİMLERE AÇILIR?

  • Yoğun bakım hastalarında entübasyon ve solunum cihazına bağlanma süresinin uzaması durumunda
  • Solunum yoluna bası yapan ya da daraltan gırtlakta kanama, kan pıhtısı oluşması ve tümörleri varlığında
  • Yabancı cisimlerin, nefes borusuna kaçmasına bağlı havayolu tıkanmasında
  • Her iki ses telinin felci durumunda
  • İleri evre kronik obstrüktif akciğer hastalığı(KOAH) olanlarda
  • Beyin ve kas hastalıklarına bağlı solunum yetmezliği geliştiğinde. En sık ALS gibi nöromuskuler hastalıklar ve beyin kanaması ya da beyinde pıhtı gelişmesi gibi beyin fonksiyonlarının gerilediği durumlarda
  • Baş ve boyun bölgesinden büyük çaplı ameliyat olacak hastalarda ameliyat öncesi hazırlık aşamasında

TRAKEOSTOMİ KOMPLİKASYONLARI

Trakeostomi açılması işlemi genel olarak güvenli bir işlemdir. Ancak yine de bazı riskleri mevcuttur.

    • İşlem sırasında kanama
    • Nefes borusunda hasar meydana gelmesi
    • Tiroid bezi ve o bölgede bulunan sinirlerde hasar oluşması
    • Yemek borusunda hasar oluşması
    • Pnömotoraks denilen göğüs duvarı ile akciğerler arasında hava birikmesi sonucu solunum zorluğu oluşması
    • Cilt altı amfizem denilen deri altı dokuda hava hapsolması nedeniyle solunum zorluğu oluşması
    • Trakeostomi etrafında enfeksiyon ya da pnömoni gelişmesi
    • Trakeostomi kanülünün tıkanması ya da yer değiştirmesi
    • İlerleyen zamanlarda nefes borusunda daralma görülmesi
    • Yemek borusu ile nefes borusu arasında geçiş sağlayan trakeoözefageal fistül gelişmesi

TRAKEOSTOMİ HASTALARININ SEKRESYON BAKIMLARI

Trakeostomi hastalarının sekresyonlarının temizlenmesi hastanın sekresyon miktarına göre değişmektedir. Balgam yoğunluğuna göre 2 saatte bir kez temizlenmesini önermekteyiz. Temizleme işlemi için aspiratör cihazı denilen bir vakum cihazı kullanılmaktadır. Aspirasyon sondası vasıtasıyla trakeostomi kanülü içerisinden balgam temizliği yapılır. Aspirasyon işlemi hastanın oksijen ihtiyacı göz önünde bulundurularak 10-15 sn. içinde bitirilmelidir.

TRAKEOSTOMİ KANÜLLERİ

Trakeostomi kanülleri içerrdiği maddeye göre plastik, silikon ya da gümüş olabilir. Yapıldığı maddeye göre de kullanım süreleri, özellikleri ve maliyeti değişmektedir.

Standart trakesotomi kanülleri ortalama ayda 1 kez değiştirilirken, iç kanülü olan silikon kanüller ise ortalama 3-4 ayda bir değiştirilirler. İç kanül her gün çıkarılıp sıcak su ile temizlenip tekrar kullanılabilir. Gümüş kanüller ise ortalama 5 yıla kadar kullanılabilir.

Trakeostomi olan hastalarda bir diğer dikkat edilmesi gereken konu ağız hijyeninin sağlanmasıdır. Ağız hijyeni bozuk olan hastalarda enfeksiyon gelişme riski çok fazla artmaktadır.