Kalça protezi nedir?

Kalça protezi ameliyatı (kalça artroplastisi), kalça ekleminizin hasarlı kısımlarının metal, plastik veya seramik alaşımlı protezlerle değiştirilmesi işlemdir.

Kalça eklemi, top (femurun başı) ve yuvadan (pelviste bulunan asetabulum) oluşur. Kalça protezi ameliyatı, bu yapılardaki osteoartrit (kireçlenme), tümör, ileri yaş kalça kırığı, kemik nekrozu, kalça displazisi (kalça çıkığı) ve diğer kalça eklemi hasarlarıı nedeniyle oluşan sorunları tedavi etmek için uygulanır.

Operasyon, bir (bölgesel kalça protezi) veya her iki parçanın (total kalça protezi) değiştirilmesi olarak iki türde yapılır.

Cerrahın deneyimi yetersiz ise veya sağlık kurumunun koşulları yeterli değilse, en kaliteli protezler kullanılmayacaksa kalça protezinin yapılması uygun değildir.

Kimler kalça protezi için uygun adaydır?

Kalça protezi, yürüme veya eğilme gibi günlük aktiviteleri sınırlayan, dinlenirken de devam eden kalça ağrısı, bacağı hareket ettirme veya kaldırma yeteneğini sınırlayan sertlik durumunda, anti-inflamatuar ilaçlar ve/veya fizik tedavinin yetersiz kalması gibi durumlarda sıklıkla önerilir.

Kalça protezi uygulanan hastaların çoğu 50 ila 80 yaş arasındadır. Ancak cerrahlar hastaları bireysel olarak değerlendirir. Operasyon, juvenil artritli genç ergenlerden dejeneratif artritli yaşlı hastalara kadar her yaşta başarıyla gerçekleştirilmektedir.

Kalp hastalığı veya böbrek hastalığı gibi kronik tıbbi rahatsızlıkları olan hastaların ameliyattan önce kardiyolog veya nefrolog gibi bir uzman tarafından değerlendirilmesi gerekebilir.

Kişisel hijyeni bozuk, demans veya akıl hastalığı, kalçasında aktif enfeksiyonu, atar veya toplardamarda ileri düzeyde yetmezliği, nörolojik hastalıklara bağlı kalça çevresi kas felci olanlar bu ameliyat için uygun adaylar değildir.

Cerrahlar, komplikasyonlardan kaçınmak için ameliyattan önce kilonuzu ayarlamanızı önerebilir.

Kalça protezi ameliyatı için hangi değerlendirmeler yapılır?

Doktorunuz durumunuza özel olarak ek değerlendirmeler isteyebilir. Ancak ameliyat öncesi genellikle aşağıdaki değerlendirmeler yapılır:

Hastanın Tıbbi Öyküsü
Fiziksel Muayene
Kant Testleri
Görüntüleme (Röntgen, BT, MR vb.)

Cerrahınız, değerlendirmenizin sonuçlarını gözden geçirdikten sonra kalça protezi ameliyatının ağrınızı hafifletmek ve hareket kabiliyetinizi artırmak için en iyi yöntem olup olmadığını belirleyecektir.

Kalça protezinde uygulanan yöntemler nelerdir?

Kalça protezi ameliyatı, 1960’lardan bu yana başarıyla uygulanmakta ve biyo-mühendislik teknolojileriyle sürekli geliştirilmektedir. İlk dönemlerde çoğunlukla, orta yaş ve üstü için uygulanan operasyon günümüzde, 20-40 yaş aralığındaki bireylerde gelişimsel kalça displazisi (kalça çıkığı) ve avasküler nekroz (femoral başındaki kanlanma sorunları) gibi durumlar için de etkili bir çözüm sunuyor.

Doktorunuzun önereceği cerrahi yaklaşım, cerrahın kalçaya nasıl erişeceği; protezin türü, stili, nasıl takılacağı, yaşınız, aktivite seviyeniz, kalça kemiklerinizin şekli ve sağlığı gibi çeşitli faktörlere bağlıdır. Kalça protezi operasyonu temelde bölgesel ve total olarak ikiye ayrılır.

Bölgesel kalça protezi, sadece eklemin uyluk kemiğinin üst ucu (top) değiştirmeyi ve pelvisteki kalçaya bağlı bölümü (yuva) yerinde bırakmayı içerir. Total cerrahiye göre daha minimal bir cerrahidir.

Bölgesel kalça protezi cerrahisi, genellikle yaşlı hastalarda belirli bir kalça kırığını onarmak için yapılır. Bu cerrahi, kalça ekleminin yuvası sağlıklı olduğunda uygulanan bir seçenektir.

Protez türüne nasıl karar verilir?

Günümüzde kalça protezlerinde birçok farklı ta sarım ve malzeme türü kullanılmaktadır. Temelde her biri iki temel bileşenden oluşur:

Top bileşeni (cilalı, güçlü metal veya seramik vb. malzeme)
Yuva bileşeni (dayanıklı plastik, seramik veya metal vb malzeme)

Protez bileşenleri, kemiğinizin bileşenlere büyümesini sağlamak için kemiğe “bastırılarak oturtulabilir” veya yerlerine çimentolanabilir. Bileşenleri bastırarak oturtma veya çimentolama kararı, kemiğinizin kalitesi ve gücü gibi çeşitli faktörlere dayanır. Çimentolu bir sap ve çimentosuz bir yuvanın bir kombinasyonu da kullanılabilir.

Total kalça protezi operasyonu nedir?

Total kalça protezi, hasarlı kemik ve kıkırdağın çıkarılıp protez bileşenlerle değiştirildiği bir işlemdir. Tamamlandığında, eklem parçaları pürüzsüz yüzeylere sahip olur ve bu da hareketi büyük ölçüde iyileştirir ve ağrı ve sertliği azaltır. Bu ameliyat için uygun olanlar genellikle orta ila şiddetli osteoartrit, romatoid artrit veya kalça eklemlerinde ciddi hasara sahip olan hastalardır. Bu operasyon, eğer hastanın sağlık durumu, daha uzun ve zorlu bir iyileşme sürecini kaldırabilecekse tercih edilir.

Total kalça protezi (artroplastisi) hangi yöntemlerle yapılır?

Kalça protezinde geleneksel ve modern yaklaşımlar tercih edilebilir. Geleneksel kalça protezi, cerrahın kalçaya genellikle yandan (lateral yaklaşım) veya arkadan (posterior yaklaşım) erişmesine yardımcı olan tek ve büyük bir kesi ile yapılır. Geleneksel operasyonda iyileşme zaman alabilir çünkü cerrahın ekleme ulaşmak için bazı kasları ve tendonları kesmesi veya ayırması gerekir. (Kaslar ve tendonlar, kalça protezleri yerleştirildiğinde onarılır.) Tüm destekleyici yapılar iyileşene kadar çıkık riski oluşabilir.

Günümüzde gelişen teknolojilerle genelde minimal invaziv modern teknikler tercih edilir hale gelmiştir. Bunlardan en güncel olanı robotik kol destekli protez ameliyatlarıdır. Bu yöntem; robotik artroplasti, robotik cerrahi, robotik protez cerrahisi ve makoplasty adıyla da bilinir.

Total kalça protezine nasıl hazırlanılır?

Kalça protezi operasyonu öncesi tüm test ve tetkiklerden sonra ameliyat yöntemine karar verilir. Hazırlık sürecinde göz önünde bulundurulan durumlar şunlardır:

Doktorunuz, ameliyat edilecek bölgenin derisinde kesik, çizik, sıyrık, kızarıklık veya böcek ısırığı gibi cilt tahrişlerini bildirmenizi ister. Cilt bütünlüğünde (cildin sağlığı) herhangi bir bozulma, enfeksiyon riskinizi artırabilir ve enfeksiyonunuz varsa ameliyatınız iptal edilir.
Sağlık uzmanları, ameliyattan önce hangi ilaçları almayı bırakmanız ve hangilerini almaya devam etmeniz gerektiği konusunda sizi bilgilendirecektir.
Total kalça protezi sonrası enfeksiyonlar yaygın olmasa da bakteriler kan dolaşımınıza girerse enfeksiyon oluşabilir. Bu nedenle, büyük diş prosedürleri (diş çekimi ve periodontal uygulama gibi), total kalça protezi ameliyatınızdan önce tamamlanmalıdır.
Yakın zamanda veya sık idrar yolu enfeksiyonu öyküsü olan kişiler, ameliyattan önce ürolojik değerlendirmeden geçmelidir.
Prostat hastalığı olan yaşlı erkekler, ameliyattan önce gerekli tedaviyi tamamlamayı düşünmelidir.
Ameliyattan kısa bir süre sonra baston, koltuk değneği veya yürüteçle yürüyebilmenize rağmen yemek pişirme, alışveriş, banyo ve çamaşır yıkama gibi işlerde birkaç hafta yardıma ihtiyacınız olabilir.
Ameliyattan sonra taburcu edildiğinizde, iyileşmeniz sırasında evinizde gezinmeyi kolaylaştıracak birkaç değişiklik (korkuluk, duşta ve tuvalet için tutunma barı vb.) yapılabilir.

Total kalça protezi ameliyatı nasıl yapılır?

Total kalça protezi ameliyatı, genel anestezi eşliğinde gerçekleştirilir. Prosedür, genellikle 1 ila 2 saat sürer. Ameliyatın temel adımları şunlardır:

Cerrah kalçanızın arkasında veya yan tarafında bir veya birkaç kesi açar.
Hasarlı kalça eklemi ayrılır.
Uyluk kemiğinin üst ucu (topu) kesilir ve çıkarılır.
Uyluk kemiğinin ucuna yeni bir top yerleştirilir.
Kalça yuvası delinir ve yeni bir yuva yerleştirilir.
Yeni kalça tekrar bir araya getirilir.
Cerrah, kesiği veya kesileri dikiş veya klips kullanarak kapatır ve pansuman ve bandajla örter.

Kalça protezinde robotik protez cerrahisinin (robotik artroplasti) avantajları nelerdir?

Gelişen teknolojilerle birlikte robotik kol, eklem protezlerinde sıklıkla destek olarak kullanılmaya başladı. Bu teknolojiyle, operasyon planı hastaya özgü (örneğin, hastanın anatomisine özel üç boyutlu sanal modelleme) şekilde yapılabiliyor. Cerrahlar daha titiz çalışarak, protez yerleşiminin doğruluğunu daha net belirleyebiliyor, hastada daha hızlı iyileşme ve iyi sonuçlar elde edilebiliyor. Robotik cerrahi hakkında detaylı yazı için robotik protez cerrahisi – robotik artroplasti sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.

Robotik cerrahinin avantajları şu şekilde sıralanabilir:

Kişiye özel bir cerrahi plan oluşturma ve ameliyattan önce ideal protez boyutlarını seçme
Protezin kemiğe anormal şekilde sürtünme riskini azaltarak protezin ömrünü uzatması
Bacak uzunluğunda eşitliğini daha doğru ayarlama
Farklı eklem anatomisine sahip olan hastalarda meydana gelebilecek hataları en aza indirme
Anatomi kaynaklı zor vakalarda (romatizma, kalça çıkığı vb.) daha hassas operasyon sağlama

Robotik cerrahi ameliyatı öncesi süreç nasıldır?

Hazırlık süreci, eklemin bilgisayarlı tomografi (BT) taramasıyla başlar. BT taraması verileri, hasta anatomisinin üç boyutlu (3B) sanal bir modelini oluşturmak için kullanılır. Bu sanal model, kolun sistem yazılımına yüklenir ve ameliyat öncesi kişiselleştirilmiş plan oluşturmak için kullanılır. Cerrah, ameliyattan önce protezin planını, boyutunu ve yerleşimini inceler. Gerekirse, kalçanın stabilitesi için önemli olan ölçümleri kontrol etmek için ameliyat planını değiştirir. Ameliyat sırasında cerrah, anatomiyi ve sistemi kaydetmek için kalçada noktalar belirler. Bu işlem, hastanın ameliyathanedeki gerçek anatomisi ile planlama sürecinde kullanılan 3B model arasındaki ilişkiyi kurar. Bu adım, prosedürün plana göre yürütülmesini sağlamaya yardımcı olur. Anatomi 3B modele kaydedildikten sonra, cerrah hastanın anatomisine ilişkin değerlendirmesine dayanarak ameliyat öncesi planı değiştirme esnekliğine sahiptir.

Robotik cerrahiyle protez ameliyatı nasıl yapılır?

Cerrah, robotik kolu kalçadan problemli alanı çıkarmak için yönlendirir. Sanal bir sınır, cerrahın ameliyat öncesi planda belirlenen sorunlu alandan daha fazlasını çıkarmasını önlemek için dokunsal direnç sağlar. Ekranda, ne kadar kemik çıkarılacağını gösteren yeşil renkli görsel ipuçları görünür. Robotik kol, cerrahın kalça yuvasının kontrollü ve doğru bir şekilde hazırlamasını sağlar. Cerrah, protezi son konumuna yerleştirmeye hazırlanırken, robotik kol, yuvayı cerrahi planda tanımlanan açıda yönlendirir. Problemli kemik gittiğinde, eklem boşluğuna kalça protezi yerleştirilir.

Total kalça protezi sonrası süreç nasıldır ve nelere dikkat edilmelidir?

Ameliyatınızın başarısı büyük ölçüde ameliyattan sonraki ilk birkaç hafta boyunca ortopedi cerrahınızın talimatlarını evde ne kadar iyi takip ettiğinize bağlı olacaktır.

Dikişler veya zımbalar ameliyattan yaklaşık 2 hafta sonra alınacaktır. Yara tamamen kapanıp, kuruyana kadar bölgeyi ıslatmaktan kaçının. Giysilerden veya destek çoraplarından kaynaklanan tahrişi önlemek için yarayı bandajlamaya devam edebilirsiniz.
Kan pıhtısı riskini azaltmak için operasyondan sonra giymeniz için size özel çoraplar verilecektir. Bunu size önerilen şekilde giymelisiniz.
Ameliyattan sonraki birkaç hafta boyunca iştah kaybı yaygındır. Genellikle demir takviyesi içeren dengeli bir diyet, doku iyileşmesini desteklemek ve kas gücünü geri kazandırmak için önemlidir. Ayrıca bol miktarda sıvı içtiğinizden emin olun.
Egzersiz, özellikle ameliyattan sonraki ilk birkaç hafta boyunca evde bakımın kritik bir bileşenidir. Ameliyattan sonraki 3 ila 6 hafta içinde günlük çoğu normal hafif aktiviteye geri dönebilmelisiniz. Aktivite sırasında ve geceleri birkaç hafta boyunca biraz rahatsızlık hissi normaldir.
Ameliyattan sonra, belirli risk faktörleri olan hastaların diş temizliği de dâhil olmak üzere diş tedavisi yaptırmadan önce veya bakterilerin kan dolaşımına girmesine izin verebilecek herhangi bir cerrahi prosedürden önce antibiyotik almaları gerekebilir.
Ameliyattan sonraki ilk birkaç hafta içinde düşme, yeni kalçanıza zarar verebilir ve daha fazla ameliyata ihtiyaç duymanıza neden olabilir. Kalçanız güçlü ve hareketli hale gelene kadar merdivenler özellikle tehlikelidir. Dengenizi, esnekliğinizi ve gücünüzü geliştirene kadar baston, koltuk değneği, yürüteç veya korkuluk kullanmalı veya birinin size yardım etmesini sağlamalısınız.
Doktorunuz ameliyattan sonra fizik tedavi önerebilir. Fizik tedavi uzmanı, hareket aralığınızı korumanıza ve gücünüzü geri kazanmanıza yardımcı olmak için egzersizler verecektir. Fizik tedavi uygulamaları hakkında detaylı bilgi almak için Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.

Total kalça protezi operasyonun komplikasyonları var mıdır?

Kalça protezi yaygın uygulanan ve güvenli bir işlemdir. Ancak, her türlü ameliyatta olduğu gibi bazı riskler vardır. Risklerden bazıları şunlardır:

Kanın ameliyattan sonraki akışına bağlı olarak kan pıhtıları veya DVT (derin ven trombozu) gelişebilir. Doktorunuz bu durumda size anti-koagülan ilaçlar verebilir.
Bacakta oluşan bir kan pıhtısı bazen akciğerlerinize gidebilir (pulmoner emboli). Bu durum, ciddi komplikasyonlara neden olabilir.
Kalça yaranızın ameliyattan sonra enfekte olma ihtimali düşüktür. Enfeksiyon, genellikle antibiyotiklerle tedavi edilir. Eğer kalça eklemine derinlemesine yayılırsa yeniden operasyona ihtiyacınız olabilir.
Ameliyat sırasında kalça eklemi etrafındaki bir kan damarı, sinir veya bağın hasar görme ihtimali vardır. Bu durum yaygın değildir ve ameliyat sırasında onarılabilir veya sonrasında iyileşebilir.
Modern kalça protezleri, uzun süreler dayanacak şekilde tasarlanmıştır. Ancak zamanla aşınarak, ağrıya veya şişmeye neden olabilir. Çok sık görülmese de, kalça proteziniz yerinden çıkarsa veya aşınırsa, düzeltmek için başka bir ameliyata ihtiyacınız olabilir. Eğer, metal kalça proteziniz varsa aşınmaya karşı düzenli kontrolle gitmelisiniz.

Kalça Protezi Hakkında Sık Sorulan Sorular

Kalça protezimi nasıl koruyabilirim?

Kalça protezinizi korumak ve ömrünü uzatmak için dikkat etmeniz gerekenler şunlardır:

Kalçanızın uygun gücünü ve hareketliliğini korumak için düzenli olarak hafif bir egzersiz yapın.
Düşme ve yaralanmalardan kaçınmak için özel dikkat gösterin.
Ortopedi cerrahınızla diş prosedürlerinden önce antibiyotik almanızın gerekli olup olmadığını konuşun. Diş hekiminizin kalça proteziniz olduğunu bildiğinden emin olun.
Total kalça proteziniz iyi durumda görünse bile rutin takip muayeneleri ve röntgenler için ortopedi cerrahınızı düzenli olarak ziyaret edin.
Cinsel aktiviteye devam etmek için almanız gereken herhangi bir önlem olup olmadığını cerrahınızla konuşun.

Kalça protezi sonrası ne zaman cinsel aktivitede bulunabilirim?

Genel olarak, cerrahınız onay verirse, vereceği hareket talimatlarına uyarak ameliyattan 3 ila 8 hafta sonra cinsel aktivitede bulunabilirsiniz.

Ne zaman 2. bir operasyon (revizyon) gerekir?

Çoğu kalça protezi uzun yıllar kullanılsa da eğer protezde gevşeme, aşınma, yerleştirilen topun yuvadan çıkması, protez bölgesinde enfeksiyon oluşması, düşme ya da başka bir darbe nedeniyle femurun (uyluk kemiği) üst kısmının kırılması vb. durumlarda revizyon ameliyatı gerekebilir.

Kalça protezi her yaşa uygulanabilir mi?

Total kalça protezleri genellikle 60 ila 80 yaş arasındaki hastalara yapılır. Ancak gelişen teknolojilerle birlikte operasyon artık daha ileri ve genç yaşlarda da yapılabilmektedir. Geçmişe göre daha hızlı bir şekilde günlük hayata dönmeye olanak sağlaması nedeniyle günümüzde ileri osteoartriti olan genç hastalarda da protez uygulamaları tercih edilebilmektedir.

Ameliyat sonrası ne zaman araba kullanmaya geri dönebilirim?

Kalça protezi ameliyatından sonra araç kullanmaya dönüş süresi; ameliyatın türüne, ağrı yönetimine, uygulandıysa fizik tedavinin başarısına ve kişisel iyileşmeye bağlıdır. Genel olarak direksiyon başına geçmeden önce 4 ila 8 hafta geçmesi önerilir. Doktorunuz, kontrollerinizde size ne zaman araba sürebileceğinizi bildirecektir.

Operasyon sonrası spor aktivitelerine ne zaman dönebilirim?

Kalça protezi sonrası spor aktivitelerine dönüş mümkündür. Ancak aktivitenin türüne ve yoğunluğuna bağlıdır ve genellikle operasyondan 2 ila 3 ay sonra gerçekleşir. Spora dönüşünüze sizi iyi tanıyan, ne tür bir ameliyat geçirdiğinizi ve herhangi bir komplikasyon olup olmadığını da bilen cerrahınız kara vermelidir. Tıbbi açıdan bakıldığında, spor aktivitelerine devam etmek psikolojik ve kardiyovasküler faydalar sağlamanın yanı sıra kas tonusunu ve dayanıklılığını da iyileştirir.

Kalça protezi sonrası fizik tedavi zorunlu mudur?

Operasyon sonra fizik tedavi her hastada zorunlu değildir. Ancak ihtiyaç duyulduğunda, hastaların fizyoterapi desteği almalarının iyileşme hedeflerine daha hızlı ulaşabilmelerini sağladığı görülmüştür. Fizik tedavi uzmanları, operasyon sonrası ağrı yönetimi, hareket kabiliyetinin geri kazanılması, gücün artırılması, komplikasyonların önlenmesi, iyileşmenin hızlandırılması ve genel yaşam kalitesinin artırılmasında rol oynar.

Kalça protezi ameliyatının fiyatı nedir?

Kalça protezi operasyon maliyeti; operasyonun türü, cerrah, hastanenin donanımı, tanı testleri, protez türü ve ek hizmetlere (konaklama, ulaşım vb.) göre belirlenir.