- Mart 10, 2024
- Web Yayın Kurulu
- Hastalıklar, Sağlık Rehberi, Tedavi Yöntemleri ve Operasyonlar
Diyabet (Şeker Hastalığı)
Kan şekeri yüksekliği ile seyreden ve vücudumuzda bir çok hayati organın (göz-kalp-böbrek) zarar görmesine neden olan ve ömür boyu süren bir hastalıktır.
İnsülin; gıdalar ile alınan besinlerin bağırsaklardan emilerek kana karışmasıyla birlikte pankreas tarafından salgılanan ve kan şekerinin karaciğer tarafından depolanmasını ve kaslar tarafından yakılarak enerji olarak kullanılmasın sağlamaya çalışır.
İşte insülin hormonu bu işlemi tam olarak yapmaz ise kan şekeri devamlı yüksek kalır ve şeker hastalığı ortaya çıkar.
Diyabet Tipleri
Tip I DM (İnsüline bağımlı DM )
Bu hastalarda insülin üretimi hiç yok denecek kadar azdır. Çok erken yaşlarda ortaya çıkar. Henüz klinik bulgu vermediği dönemlerde dahi kanda antikor adı verilen maddenin sapatanması ile tan konulabilir. Bu antikor denilen proteinler vücudun bağışıklık sistemi tarafından üretilen insülin salgılayan beta hücrelerini öldürerek ins.yapımını durdurur. Bu sebeple tip I DM hastalarının tedavisinde mutlaka insülin kullanılması gereklidir. Görülme sıklığı %10-15 aralığında, yaş olarak 35< daha sık görülür. Tedavisinde; İnsülin+diyet+egzersizTip II (İnsüline bağımlı olmayan DM )
İnsülin salgılamada yetersizlik yada dokularda insüline karşı direnç vardır.35 yaş ve sonrası görülür. Kadınlar da görülme sıklığı biraz daha fazladır. Obezite ile çok yakın ilişkilidir. Tedavide; Diyet+ Egzersiz +Oral Antibiyotik+ İnsülinDiyabetin Tanısı
İlk kez ölçüldüğünde 8 saatik açlık şekeri düzeyi 126 mg/ dL Üzerinde ise tanı konulur.
Gizli şeker tespiti için glikoz tolerans testi yapılır. 2 saatlik ölçülen 200 mg/dL Üzerinde ise tanı konulur.140-200 arasında ise bozulmuş glikoz toleransı vardır ve bu kişiler ileride şeker hastası adayıdır.
Diyabetin Belirtileri
- Sık acıkma , susama hissi
- Çok sık idrar yapma
- Çok yemek yeme ancak buna rağmen kilo kaybetme
- Bulanık görme
- Sık enfeksiyona yakalanma
- Yaraların geç iyileşmesi,
- Eller ve ayaklarda uyuşma
- Ciltte kızarıklılık ve kuruma
- Yorgunluk ve halsizlik
- Genital organlarda kasıntı
- Gebelik Diyabeti
- Çoğunlukla gebeliğin son üç ayında görülür. Doğumdan sonra geçebilir yada tip II DM olarak devam edebilir.%40’ında 15 yıl içinde DM gelişebilir.
- Vücudun hemen hemen her organını etkiler ve bazılarında kalıcı hastalıklara yol açabilir. Günümüz de bütün dünyada körlüğün en önemli sebeplerinin başında şeker hastalığı gelmektedir. Yine aynı şekilde böbrek yetmezlinin en sık rastlanan sebeplerinden biride şeker hastalığıdır.
- Beyin damarlarını etkileyerek inmeler,
- Kalp damarlarını etkileyerek kalp krizi ,kalp yetmezliği
- Bacak damarlarının tutulması sonucunda; yürürken artan, dinlenmek ile geçen şiddetli bacak ağrıları meydana gelir.
- Ayrıca kan basıncında yükseklik ayakta ve eller de uyuşma, karıncalanma ve ağrılar görülür.
- Cinsel iktidarsızlık , ishal ve daha seyrek olarak kabızlık,
- İdrar tutamama
- Safra kesesinde taş görülme sıklığının olması,
- Osteoartrit,
- Ayağa kalkınca tansiyon düşmesi,
Diyabetin Tedavisi
- Diyet; Obez olanlar mutlaka ideal kilolarına düşürülmelidir.
- Düzenli olarak her gün 3 ana 3 ara öğün olarak beslenmelidir.
- Hızlı emilen karbonhidratlardan (şekerli yiyecekler) ve katı yağlardan uzak durması
- Lifli besinlerin tüketimin arttırılması önerilir.
- Eğzersiz; Bilinçli yapılan bir egzersiz kaslarda birleşmiş glukoz’un yakılmasını sağlar. Gıdalardan aldığımız şekerlerin hücreler tarafından kullanılmasını hızlandırarak kan şekeri düşürülebilir.
- Tansiyon düzelir
- Kilo kontrolünü sağlar
- Eklem hareketlerini arttırır.
- Kas gücü arttırır.
- Kan yağlarını düzenler
- HDL yi yükseltir.
- LDL yi düşürür.
- Kalp atım gücünü arttırır.
- Kalp atım sayısını azaltır.
- Egzersizin yemeklerden 1 saat sonra yapılması uygundur.Aç karınla yapılan egzersiz hipoglisemiye neden olabilir. Kan şekeri 100mg/dL altında veya 250 mg / dL insülin ise egzersiz ertelenmelidir. İnsülin kullanıyor ise egzersiz esnasında aktif bölgeye insülin yapılmamalıdır. Örnek; koşu yapılacak ise insülin bacağa değil kola yapılmalıdır. Aktif bölgeye yapılan insülin kan şekerini düşürerek hipoglisemiye neden olabilir.
Kimler insülin tedavisine ihtiyaç duyar?
Tip I DM olanlar Tip II DM olupta diyet ve egzersiz ile KŞ kontrol edilemeyen gebeler. Şeker hapı ile kontrol altına alınamayan tip II diyabetli olanlar, Diyabete bağlı organ hasarı için (Göz, Kalp, Böbrek) gelişmiş olan hastalıklar, Ameliyat olan hastalar, Ateşli veya efenfeksiyon hastalı olan diyabetliler.İnsülin hangi bölgeye uygulanır;
Kolların üst dış kısmına, Göbek bölgesinin 4 parmak dış kısmına, Bacakların alt dış kısmına , Kalçaların üst dış kısmına,İnsülin nasıl uygulanır;
- İnsülin cilt altı dokuya uygulanmalıdır.
- İnsülin enjektörü ile insülin kalemleri yada insülin pompaları ile uygulanır. İki parmak ile cilt altı dokusu kaldırılarak iğnenin metal kısmı dik olarak sonuna kadar batırılır.
- İğne cilde battıktan sonra yönü değiştirilmemelidir.
- Piston sonuna kadar itilerek insülin enjekte edilir.
- Cilt dışına geri kaçışını önlemek için insülin verilen süre iğneyi çıkarmadan 10-20 saniye beklemelidir.
- İnsülinler DONDURULMAMALIDIR.
- Direk güneş ışığı ya da ısı kaynağına maruz kalmamalıdır.
- Giysi üzerinden insülin yapılmamalıdır.
- Sürekli aynı bölgeye yapılmamalıdır.
- İnsülin yapılan bölge temiz, eller yıkanmış olmalıdır.
Hipoglisemi
Kan şekeri 50mg/dL altına düşmesidir.
Belirtileri;
Terleme, titreme, heycanlanma, sinirlilik, baş dönmesi, baş ağrısı, bulantı, çarpıntı, halsizlik, bilinç bulanıklığı, konuşma güçlüğü, soluk yüz rengi, fenalık hissi ve alından soğuk terleme, kusma hali.
Nedenleri;
Öğün atlamak ya da geciktirmek,her durumda daha çok fiziksel aktivite, insülin veya ilacın düzensiz arttırılması, aşırı alkol alımı.
Yapılması Gerekenler;
Belirtiler anında kan şekeri ölçümü, 3 4 adet kesme şekerli 1 bardak su içimi (şuuru kapalı bireye ağızdan hiçbir şey verilmez)
Eğer yanında glukagon iğnesi varsa ve biz enjekte etmeyi biliyorsak enjekte edilir ya da en yakın sağlık merkezine yönlendirilir.
Hiperglisemi;
Kan şekeri düzeyinin yükselmesi durumudur.
Belirtiler;
Çok sık su içme, ağız kuruluğu, bulanık görme, sık idrar çıkışı, yorgunluk
Nedenler;
Az insülin yapılması, ilaç dozunun azaltılması, fazla yeme şekerli gıda tüketimi, herhangi bir hastalık hali, aşırı stres,
Yapılması gerekenler;
Bol sıvı (2 3 lt. ve sıvı gıdalarla beslenme )
Yemek ve ilaç düzeninin kontrollü ve yenilenmesi,