Crohn Hastalığı Belirtileri ve Tedavisi

Crohn hastalığı, sindirim kanalının ağızdan anüse kadar herhangi bir bölümünde kronik ve segmental (atlamalı) iltihaplanmaya yol açan bir inflamatuvar bağırsak hastalığı (IBH) alt tipidir. Semptomlar genellikle alevlenme ve sakinleşme (remisyon) dönemleriyle seyreder; yaşam boyu sürer ancak uygun yönetimle kontrol altına alınabilir.

Crohn hastalığının temel belirtileri nelerdir?

Hastalar en sık karın ağrısı, ishal, ateş, kilo kaybı, rektal kanama ve yorgunluk şikâyetleriyle başvurur. İleri olgularda perianal fistüller, büyüme-gelişme geriliği (çocuklarda) ve dış bağırsak dışı eklem-cilt-göz tutulumu görülebilir.

Crohn hastalığının olası nedenleri ve risk faktörleri nelerdir?

Kesin neden bilinmese de genetik yatkınlık, anormal immün yanıt, bağırsak mikrobiyotasındaki dengesizlik ve çevresel tetikleyicilerin (sigara, rafine diyet, NSAİ kullanımı) etkileşimi suçlanır. Aile öyküsü, Batı tipi beslenme ve sigara kullanımı en belirgin risk faktörleridir.

Nasıl teşhis edilir?

Tanı, kolonoskopi + biyopsi ile mikroskobik doğrulama, MR enterografi ve/veya CT enterografi gibi görüntüleme yöntemleriyle konur. Dışkıda kalprotektin ve CRP düzeyleri, inflamasyonu izlemek için destekleyicidir.

Güncel tedavi seçenekleri nelerdir?

Crohn tedavisinde amaç, hastalığın sakinleşmeni sağlamak, komplikasyonları önlemek ve yaşam kalitesini yükseltmektir:

• İlaç tedavisi: Aminosalisilatlar (hafif olgular), kortikosteroidler (atak kontrolü), immünmodülatörler (azatiyoprin, metotreksat) ve biyolojik/SMAD ajanları (anti-TNF, ustekinumab, vedolizumab, JAK inhibitörleri) ilk basamaktaki yaklaşımlardır.
• Cerrahi tedavi: Fistül, striktür, obstrüksiyon veya refrakter inflamasyon varlığında rezeksiyon veya strikturoplasti gündeme gelir.
  • Destekleyici yaklaşımlar: Beslenme desteği (enteral/parenteral), probiyotik-prebiyotik takviyeler ve stres yönetimi önemli rol oynar.
  • Bağırsak yıkaması (kolonik irrigasyon): Literatürde yüksek hacimli irrigasyon protokolleri, kolonoskopi hazırlığında laksatif dozunu azaltmak amacıyla IBH hastalarında denenmiş ve tolere edilebilir bulunmuştur. Yıkama sonrası IBH’li hastalarda bakteri çeşitliliği geçici olarak azalabilir; bu, alevlenme riskini teorik olarak artırmaktadır.

Yaşam tarzı ve beslenme önerileri

Diyet, tedaviyi tamamlayan kritik bir destektir. Akdeniz-benzeri antiinflamatuvar beslenme, yüksek lifli fakat düşük işlenmiş gıdalı öğünler, yeterli su tüketimi ve sigarayı bırakma alevlenme sıklığını azaltabilir. Gerektiğinde düşük FODMAP veya enteral beslenme protokolleri gastroenterolog-diyetisyen eşliğinde uygulanır.

Crohn hastalığını yönetmek için ipuçları

Düzenli kontroller, alevlenme tetikleyicilerinin günlüğünü tutma, probiyotik-prebiyotik kombinasyonları, stres yönetimi (mindfulness, BDT) ve grip-pneumokok aşıları, komplikasyonların önlenmesine destek olur.