Zatürre nedir? Neden olur?

Zatürre, tıbbi adıyla pnömoni, akciğer dokusunun iltihaplanmasıdır. Genellikle bakteri, virüs veya mantar kaynaklı enfeksiyonlar sonucunda gelişir. Akciğerlerde iltihap oluştuğunda hava kesecikleri (alveoller) sıvı ve iltihap hücreleriyle dolar, bu da solunumu zorlaştırır.

Zatürreye en sık sebep olan etkenler arasında:

• Bakteriler (özellikle Streptococcus pneumoniae)
• Virüsler (influenza, COVID-19, RSV vb.)
• Nadiren mantarlar (bağışıklığı zayıf kişilerde) bulunur.

Zatürre belirtileri nelerdir?

Zatürre genellikle soğuk algınlığı veya grip benzeri belirtilerle başlayabilir. İlk aşamada burun akıntısı, hafif öksürük ve halsizlik görülebilir. Ardından ateşin yükselmesi, göğüs ağrısı, balgamlı öksürük ve nefes darlığı tabloyu ağırlaştırır.

Zatürre belirtileri kişiden kişiye değişebilir, ancak en sık görülenler şunlardır:

• Yüksek ateş ve titreme
• Öksürük (bazen balgamlı)
• Nefes darlığı ve hızlı nefes alma
• Göğüs ağrısı
• Halsizlik, yorgunluk
• Baş ağrısı ve kas-eklem ağrıları
• İleri yaşlılarda bilinç bulanıklığı

Kimler Tehlike Altında?

Zatürre herkesi etkileyebilir ancak bazı gruplar daha yüksek risk altındadır:

• 65 yaş üstü kişiler
• 5 yaş altı çocuklar
• Kronik hastalığı olanlar (KOAH, astım, kalp hastalığı, diyabet)
• Bağışıklık sistemi zayıflamış kişiler (kanser, HIV, bağışıklık baskılayıcı ilaç kullananlar)
• Sigara içenler
• Yoğun bakımda yatan veya solunum cihazına bağlı hastalar

Zatürre nasıl bulaşır?

Zatürreye yol açan mikroplar genellikle damlacık yoluyla bulaşır. Hasta kişinin öksürmesi, hapşırması veya konuşması sırasında çevreye saçılan damlacıkların solunmasıyla geçebilir. Ayrıca ortak kullanılan eşyalar (bardak, kaşık vb.) aracılığıyla da bulaşma ihtimali vardır.

Zatürre nasıl geçer?

Zatürre tedavisi, neden olan mikroba göre değişir:

• Bakteriyel zatürre: Genellikle antibiyotik tedavisi ile iyileşir.
• Viral zatürre: Özel bir ilaç çoğu zaman gerekmez; istirahat, sıvı alımı ve gerekirse antiviral ilaçlar kullanılır.
• Mantar kaynaklı zatürre: Antifungal ilaçlar gerekir (nadir durum).

Ek olarak, bol sıvı tüketmek, dinlenmek, ateş düşürücü ilaçlar kullanmak ve oksijen tedavisi gibi destek tedavileri gerekebilir.

Zatürre ilaçları nelerdir?

Tedavide kullanılan ilaçlar, hastanın yaşına, sağlık durumuna ve enfeksiyon etkenine göre değişir. Genel olarak:

• Antibiyotikler: Amoksisilin, makrolidler (azitromisin, klaritromisin), sefalosporinler
• Antiviral ilaçlar: Grip kaynaklı zatürrede oseltamivir gibi ilaçlar
• Ateş düşürücüler ve ağrı kesiciler: Parasetamol, ibuprofen
• Destek tedaviler: Gerekirse oksijen, sıvı takviyesi