Yüksek Tibial Osteotomi (YTO) Ameliyatı Nedir?

YTO, tibia üzerinde planlı bir kemik kesisi yapılarak bacak ekseninin düzeltilmesi işlemidir. Amaç, yükü hasarlı bölgeden daha sağlıklı bölgeye aktararak ağrı ve fonksiyon sorunlarını azaltmaktır.

Hangi tekniklerle yapılır?

Yüksek tibial osteotomi, temel olarak iki ana yöntemle uygulanır: medial açık kama ve lateral kapalı kama. Hangi tekniğin seçileceği; deformitenin tipi ve derecesi, kıkırdak durumu, kemik kalitesi, hedeflenen düzeltme miktarı ve cerrahın deneyimine göre belirlenir.

Medial Açık Kama (Open-Wedge)

Medial açık kama tekniğinde tibianın iç yanına kontrollü bir açıklık verilir. Açılan boşluk plak-vida ile sabitlenir, gerektiğinde kemik greftiyle desteklenir.

Lateral Kapalı Kama (Closed-Wedge)

Lateral kapalı kamada tibianın dış tarafından küçük bir kemik parçası çıkarılır ve hat kapatılarak eksen düzeltilir. Her iki teknik de hasta özellikleri ve cerrahın planına göre seçilir.

Kimlere uygundur?

Bu ameliyat, özellikle medial kompartman kireçlenmesi ve varus dizilimi olan aktif hastalarda düşünülür. Diz bağlarının stabil olduğu, eklemin diğer bölümlerinin ileri düzeyde etkilenmediği durumlarda sonuçlar daha yüz güldürücüdür.

• Medial kompartman ağırlıklı diz kireçlenmesi
• Varus (O-bacak) dizilimi
• Aktif yaşam tarzı ve protezi erteleme hedefi olan hastalar

Kimler için uygun değildir?

YTO her hasta için doğru seçenek olmayabilir. Yaygın kireçlenme, belirgin bağ instabilitesi veya kontrolsüz sistemik hastalıklar varsa alternatif tedaviler değerlendirilebilir. Ameliyat şu kişilerde tercih edilmeyebilir:

• İleri derecede yaygın diz kireçlenmesi
• Aktif enfeksiyon, kontrolsüz diyabet, ağır sigara kullanımı
• İleri obezite, uzun süren fleksiyon kontraktürü

Faydaları nelerdir?

YTO, ağrıyı azaltabilir ve fonksiyonu artırabilir. Ayrıca total diz protezi gereksinimini yıllarca geciktirme potansiyeli taşır. Diğer avantajları şunlardır:

• Günlük aktivitelerde rahatlama (yürüme, merdiven)
• Spora ve iş yaşamına daha etkin dönüş
• Protez cerrahisini erteleme olasılığı

Riskleri var mı?

Her ameliyat gibi YTO’nun da riskleri vardır. Cerrahınız, riskleri en aza indirecek önlemleri ve kişisel risk profilinizi sizinle paylaşacaktır. Olası riskler şunlardır:

• Enfeksiyon, kanama, damar-sinir yaralanması
• Geç kaynama veya kaynamama, düzeltme kaybı
• Derin ven trombozu, sertlik (donuk diz)
• İmplant (plak-vida) ile ilişkili rahatsızlıklar

Ameliyata hazırlık nasıldır?

Başarılı bir sonuç için iyi bir hazırlık süreci önemlidir. Görüntüleme ve planlama sonrası yaşam tarzı ve ilaç düzenlemeleri yapılabilir. Hazırlık aşaması:

• Uzun aks grafileri ile ayrıntılı planlama
• Sigaranın bırakılması, kan sulandırıcıların düzenlenmesi
• Koltuk değneği ve soğuk uygulama ekipmanlarının teminini içerir.

Ameliyat nasıl yapılır?

YTO genellikle spinal veya genel anestezi altında gerçekleştirilir. Çoğu hasta aynı gün veya ertesi gün ayağa kaldırılır ve erken hareket programına alınır. Ameliyat süresi genelde 1–2 saat aralığındadır. Taburculuk genellikle 1–3 gün içinde planlanır.

İyileşme nasıldır?

YTO sonrası iyileşme, kontrollü yük artışı ve hedefe yönelik fizyoterapiyle adım adım ilerleyen bir süreçtir. İlk günlerden itibaren şişlik ve ağrıyı azaltmak için buz, elevasyon ve uygun ağrı kontrolü uygulanır. Diz hareket açıklığı nazik egzersizlerle korunur. Genellikle 4–6 hafta kısmi yükle koltuk değneği kullanılır, kontrollerde kemik kaynaması yeterliyse kademeli olarak tam yüke geçilir.

Protein ağırlıklı dengeli beslenme, yeterli hidrasyon, sigaradan uzak durma ve ev egzersizlerine düzenli uyum iyileşmeyi destekler; ancak her protokol bireysel durum ve cerrah ve fizyoterapist önerilerine göre kişiselleştirilmelidir.

Uygun hasta seçimiyle yüksek memnuniyet oranları bildirilmiştir. Yaş, kilo, aktivite seviyesi ve eşlik eden hastalıklar uzun dönem sonuçları etkiler. 10–15 yıl ve üzerine uzanan tatmin edici sonuçlar raporlanmıştır. Gerektiğinde ileride protez cerrahisine başvurulur.

Fizik tedavi iyileşmeyi nasıl destekler?

Fizyoterapi programı erken dönemde kuadriseps aktivasyonu, diz fleksiyon-ekstansiyon kazanımı ve yürüme paterninin düzeltilmesine odaklanır; orta dönemde kalça-core güçlendirme, denge-propriyosepsiyon ve kapalı kinetik zincir egzersizleri eklenir.

Hastanın ağrı, ödem ve kas kuvvetine göre direnç ve tekrar sayıları artırılır; keskin ağrı, aşırı şişlik veya kızarıklıkta egzersizler modifiye edilir ve ekibe bilgi verilir. Genellikle 3–6 ayda düşük etkili sporlara (bisiklet, yüzme) dönüş planlanır; 6–12 ayda koşu ve yön değiştirmeli aktiviteler, yeterli kuvvet, denge ve ağrısız tam hareket açıklığı sağlandığında değerlendirilir.