Anjiyografi
ANJİYOGRAFİ
Anjiyografi vücut damarlarının görüntülenmesi yöntemidir. Damar içine damarların görünür hale gelmesini sağlayan ve kontrast madde olarak tanımlanan ilaç verilerek, özel röntgen cihazları yardımıyla DSA adı verilen radyogramlar elde edilir. Anjiyografi sayesinde organları besleyen damarlar görüntülenerek damar hastalıkları veya bu damarlardan beslenen organlara ait tanı koydurucu bilgiler edinilir. Ayrıca elde edilen bilgiler doğrultusunda anjiyografi tedavi amaçlı olarak da kullanılır. Anjiyoplasti (balonla daralmış damarları açma) bunun bir örneğidir. Bu yöntemle cerrahi ve genel anestezinin riskleri olmaksızın tedavi olanağı bulunmaktadır.
Kalp damar hastalıklarının teşhis edilmesinde özellikle ani kalp krizleri gibi acil durumlarda anjiyografi, hayat kurtaran önemli bir tetkik yöntemidir. Kalbe giden damarlardaki problemleri gösteren anjiyo işlemi şu durumlarda yapılmaktadır; hastanın şiddetli göğüs ağrısı şikayeti olması, hastada kalp krizi riski olması, hastanın koroner darlık belirtileri göstermesi, hastanın efor testinin pozitif çıkması durumu, eko çektirme sırasında hastanın kalp kasılmalarında düzensizlik başlamasında, kalp kapak hastalığının varlığında, Bypass sonrasında hastanın son durumunu kontrol etmek amacıyla anjiografiye başvurulur.
Öte yandan, 40 yaş üzeri hastalar önemli bir ameliyat geçireceği durumlarda kalpteki damarların böyle bir ameliyata dayanıklılığını göstermek amacıyla da koroner anjiografi yapılmasını önerenler vardır.
Kalp krizi sonrasında rutin kontrollerde anjiyo işlemi yapılır. Ayrıca kalp damarlarında oluşan hastalıklar, kalp kapağında oluşan hastalıklar, kalp kasının işlevini değerlendirmek ve tedavilerini planlamak için anjiyo yapılmaktadır. Kalp damarlarında oluşan tıkanıklıklar da anjiyo ile belirlenebilir.
Anjiyografi Nasıl Yapılır?
Anjiyografi işlemi yapılırken asıl amaç, kalpteki damarların ayrıntılarıyla görüntülenmesidir. Bu sebeple işlemi yapabilmek için atardamarların olduğu bölümlerden, sağ kasık, sağ ve sol el bileği veya koltuk altı bölgesinden girilerek kalbe doğru ilerletilir.
Anjiyo yapılırken kateter kullanılarak girilen damarın zedelenmemesi ve pıhtı oluşmaması sağlanır. Kateter ince bir borudur ve kolaylıkla damar içine girilerek atardamarlara ulaşabilir. Damar içine kontrast madde enjekte edilerek elde edilen görüntü daha da anlamlı hale gelir ve bilgisayarlara kaydedilmiş olur. Anjiyografide görüntülenme işlemi şu şekillerde de yapılabilir; İntravasküler Ultrasonografi (IVUS, Optik Koherens Tomografi (OCT), Fraksiyonel Akım Rezervi (FFR)
Anjiyografiye Hazırlık
Anjiyografi süresi, yapılan işleme göre değişiklik gösterir. Normal bir hastada anjiyografi 10 ila 15 dakika arasında süren kısa bir işlemdir. Fakat daha önce Bypass geçirmiş kişiler için bu süre 20 ila 30 dakika sürebilir. Anjiyografi sonrası işlem bittikten sonra hastanın damarına girilen kateter çekip çıkartılır ve alkollü temiz pamuk ile oluşan kanamanın durması için belli bir süre bası uygulanması gerekir. Anjiyo olmuş hastanın kanaması durduktan anjiyo yapılan yere sargı bezi sarılıp ağırlık takıldıktan sonra hastanede 4 ila 6 saat boyunca yatırılarak hasta dinlendirilir. Bazı hastalarda ise anjiyografi işleminden bir gün sonra taburcu işlemleri başlatılır.
Anjiyografi İşlemi
Anjiyografi öncesi hastaya özel önlük giydirilir ve hasta anjiyografi masasına yatırılır.Tercihen sağ kasıktan cilt temizliğini takiben lokal anestezi sonrası özel kateter yardımıyla amaca göre atar damar veya toplar damar içine girilerek kontrast madde verilip damarlar görüntülenir. Bu sırada lokal anestezi yapıldığı için hasta işlemi hissetmez.
Anjiyografik işlemler:
- Tanıya yönelik
- Kol ve bacak damarlarının görüntülenmesi
- Karın içi organ damarlarının görüntülenmesi
- Beyin damarlarının görüntülenmesi
- Akciğer damarlarının görüntülenmesi
Anjiyografi İşlemi Sonrası
Anjiyografi işleminden önceki gece sabah alınması zorunlu ilaçlar dışında birşey yenilip içilmemelidir. Eğer kanı sulandırıcı ilaç kullanılıyorsa (aspirin, coumadin gibi) işlem öncesi ilgili hekime danışılmalıdır. İşlem öncesi hastanın böbrek fonksiyonlarının bilinmesi de kontrast kullanılması nedeni ile önem taşımaktadır. Ayrıca kasık tüy temizliği işlem öncesi yapılmış olmalıdır.
Kalp Damarlarının Görüntülenmesi
Anjiyoplasti: Dar veya tam tıkalı damarların balon ya da stent denilen özel araçlarla tekrar açılması için yapılır. Bacak damarlarındaki tıkanmalar, tansiyon yükselmesine neden olan böbrek damarı tıkanıklıkları, beyni besleyen damarların tıkanıklıkları bu yolla radyologlar tarafından ameliyatsız tedavi edilebilirler. İşlemlerde genel anestezi uygulanmaması önemli bir avantajdır.
Anjiyo Embolizasyonlar: Anormal damar yumaklarının, damarlarda oluşan baloncukların ya da anormal kanlanma gösteren kanser dokularının damarlarının çeşitli şekillerde tıkanması işlemidir. Yoğun olarak beyin kanamalarının en sık nedenleri olan damarlarda oluşan baloncukların ve AVM adı verilen anormal damar yumaklarının tıkanması amacı ile kullanılır. Kanser dokularının, özellikle karaciğer kanserlerinin, anormal damarlarının tıkanması anjiyo aracılığı ile yapılarak yöntem tedavide kullanılır. Radyologlar tarafından yapılan bu işlemlerle bazı hastalıklar lokal anestezi ve anjiyografi yöntemiyle tedavi edilmiş olmaktadır. Bununla birlikte bu tedavi yöntemlerinin de cerrahi tedavilerde olduğu gibi belirli riskleri bulunmaktadır.
İşlemden sonra 12-24 saat yatak istirahati gerekir. (Anjiografi için ilk 6 saat hastanede kalınır.) Vital bulgular belli aralıklarla kontrol edilir. Giriş bölgesi üzerindeki bandaj 24 saat tutulur.