Serebral palsi rehabilitasyonu nedir?

Serebral palsi rehabilitasyonu, çocuğun mevcut fonksiyonel kapasitesini maksimuma çıkararak mümkün olan en yüksek bağımsızlığı ve yaşam kalitesini sağlamayı amaçlar. Bu süreç; aile eğitimi, robotik teknolojiler, spastisite kontrolü ve multidisipliner ekip desteğiyle yürütülür.

Serebral Palsi Türleri ve Hedefler

Spastik, diskinezik, ataksik ve miks tipler; kas tonusu ve hareket paternlerini farklı şekillerde etkiler. Rehabilitasyon ekibi, çocuğun seviyesine göre kısa-uzun vadeli hedefler belirler: bağımsız oturma, destekli/bağımsız yürüme, ince motor becerileri ve günlük yaşam aktiviteleri gibi.

Değerlendirme ve Planlama

Fiziksel muayene, eklem hareket açıklığı (ROM) ölçümleri, kas kuvveti, denge testleri ve yutma-solunum fonksiyonları ayrıntılı incelenir. Ayrıca aile görüşmeleriyle ev ortamı ve okul ihtiyaçları belirlenir; böylece kişiye özel rehabilitasyon takvimi oluşturulur.

Tedavi Yaklaşımları

1. Bobath (Nörogelişimsel) Terapi

Postüral kontrol ve normal hareket paternlerini teşvik eden el-yerleştirme teknikleri, günlük oyun aktivitelerine entegre edilir.

2. Robotik Yürüme Sistemleri

Dış iskeletler & Walker-destekli robotlar: Yüksek tekrarlı, simetrik adım döngüleriyle beyin esnekliğini (nöroplastisite) tetikler.
Askıda yürüme bantları: Vücut ağırlığını kısmen boşaltarak erken mobilizasyonu güvenli kılar.

3. Fonksiyonel Elektriksel Stimülasyon (FES)

Zayıf kaslara düşük doz “yardımcı” elektrik akımı vererek kas kasılmasını uyarır, yürüyüş paternine zamanlı destek sağlar.

4. Spastisite Yönetimi

Düzenli germe-splint uygulamaları, botulinum toksin enjeksiyonları ve seçilmiş olgularda selektif dorsal rizotomi ameliyatı, kas tonusunu dengelemek için kullanılır.

5. Ortez ve Destek Teknolojileri

AFO (ayak-bilek ortezi) ve dinamik el atelleri, eklem hizasını korur; oturma denge egzersizleri sırasında da stabilite sağlar.

6. Hidroterapi

Suyun kaldırma kuvveti spastisiteyi azaltır, ağrısız hareket alanı sunar ve “kalp-akciğer” dayanıklılığını geliştirir.

7. Sanal Gerçeklik (VR) & Oyunlaştırma

Görsel-işitsel geri bildirim; denge, el-göz koordinasyonu ve motivasyonu artırır.

8. Üst Ekstremite Rehabilitasyonu

El ve kol robotları, kavrama bırakma döngülerini öğretir. CPM cihazları ise omuz ve dirsek eklem hareket açıklığını korur.

9. Konuşma-Yutma Terapisi

Oral motor egzersizler, alternatif beslenme pozisyonu eğitimi ve gerektiğinde “yardımcı” iletişim cihazları kullanılır.

10. Psikososyal Eğitim ve Aile Eğitimi

Ailelere evde egzersiz, pozisyonlama ve cihaz kullanımı öğretilir; psikolojik destekle stres ve uyum güçlükleri azaltılır.

Okul ve Sosyal Yaşam Entegrasyonu

Ergoterapistler, kalem tutma, makas kullanma, bilgisayar klavyesi adaptasyonu ve sınıf içi pozisyonlama ile akademik başarıyı destekler. Sosyal hizmet uzmanı, engelli hakları ve toplumsal kaynaklara erişim konusunda rehberlik sağlar.