Tip 2 diyabet, en yaygın diyabet türü olup, vücudun, kan şekeri seviyelerini kontrol eden hormon insüline karşı direnç geliştirmesiyle ortaya çıkar. Hastalık artık dünya çapında yaklaşık 200 milyon kişiyi etkilemektedir ve diyabetle ilişkili ölümlerin önümüzdeki 10 yıl içinde %50’den fazla artması beklenmektedir.
Maalesef bu hastalık; kalp hastalığı, inme, yüksek tansiyon, böbrek yetmezliği, körlük, cilt yaraları, sinir hasarı (nöropati), cinsel işlev bozukluğu ve bilişsel gerileme gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Tip 2 diyabet tedavisi ilk aşamada kilo kaybı, egzersiz, diyet değişiklikleri ve anti-diyabet ilaçları gibi yaşam tarzı değişikliklerine odaklanır. Amaç, kan şekerini dengelemek ve vücutta daha fazla hasar oluşmasını önlemektir. Ancak, birçok kişide diyabet zamanla kötüleşir ve kan şekerini kontrol altında tutmak için daha fazla ilaç türü ve daha yüksek dozlar gerekebilir. Tip 2 diyabet genellikle ilerleyici bir hastalıktır ve çoğu insan yaşamı boyunca tedaviye ihtiyaç duyar.
Tip 2 diyabet (şeker) ameliyatı nedir?
Obezite ve tip 2 diyabet, vücudun metabolizmasındaki sorunlarla bağlantılı iki durumdur. Tip 2 diyabetin yaklaşık %90’ı aşırı kilo ve obeziteden kaynaklanır.
Yıllar boyunca obezite (bariatrik) cerrahisinden toplanan kanıtlar, obezite ameliyatlarından sonra elde edilen diyabet kontrolünün etkinliğini ve dayanıklılığını göstermektedir. Metabolik cerrahi, özellikle diyabet tedavisini hedefleyen bariatrik cerrahisi prosedürlerinin oluşturulmasına adanmış bir alan olarak ortaya çıkmıştır.
Obezite operasyonundan sonra kilo kaybına yol açan değişiklikler, tip 2 diyabetin gerilemesini (remisyon) sağlayabilir. En önemlisi, metabolizma üzerinde bağırsak hormonlarını etkileyen değişiklikler yaparak, kan şekeri kontrolünü artırır, ilaç kullanımını azaltabilir/sonlandırabilir.
Hafif obezite derecesine sahip tip 2 diyabetli hastalar için bile bariatrik cerrahi önerilebilmektedir.
Obezite cerrahisi diyabete nasıl etki eder?
Obezite cerrahisi, sindirim sisteminin çalışma şeklini tip 2 diyabetli kişiler için faydalı olacak şekilde değiştirir. Ameliyat,
- daha çabuk tok hissetmenizi sağlar ve bu da daha az yemeniz anlamına gelir.
- bağırsaklarınızdaki hormonların çalışma şeklini değiştirir. Bunun sonucunda da vücudunuzun insülin üretme şekli etkilenir.
- vücudunuzu insüline karşı daha duyarlı hale getiren safra asitlerinin miktarını artırır.
- vücudunuzun insülini kullanma şeklini iyileştirerek, kan şekeri seviyelerinin düşmesine neden olur.
Diyabet ameliyatının başarısı nasıldır?
Diyabet tedavisi için ameliyat olan kişilerin neredeyse tamamında iyileşme görülür. Bu, ameliyattan sonraki birkaç gün içinde kan şekerinde düşüş, daha az ilaç ihtiyacı ve diyabetle ilişkili sağlık sorunlarında iyileşme şeklinde ortaya çıkar. Hastaların %78’i remisyon yaşar ve diyabet ilaçlarına ihtiyaç duymamaya başlar
Kimler şeker ameliyatı için uygundur?
Bilimsel araştırmalar, vücut kitle indeksi (VKİ) 30 ve üzeri olan tip 2 diyabet hastalarında diyabet cerrahisinin kullanılmasını desteklemektedir.
Şeker ameliyatı türleri nelerdir?
Şeker hastalığının cerrahi tedavisinde en sık olarak aşağıdaki operasyonlar gerçekleştirilir:
- Roux-en-Y Gastrik Bypass (RYGB): Fazla kiloların %60-80 oranında verilmesini sağlayan etkili bir obezite cerrahisi yöntemidir. Sleeve gastrektomi ameliyatıyla karşılaştırıldığında, fazla kiloların kaybında daha başarılı sonuçlar sunar. Karbonhidrat metabolizmasını düzenler, insülin hassasiyetini artırır ve diyabet tedavisinde kullanılan ilaçlara olan ihtiyacı azaltabilir. Ayrıca obeziteyle ilişkili reflü, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol ve uyku apnesi gibi sağlık sorunlarının tamamen ya da kısmen düzelmesine katkıda bulunabilir.
- Mini Gastrik Bypass: Aşırı kilolu kişilerin kilo vermeleri için etkili bir yol olduğunu kanıtlamıştır ve genellikle tip 2 diyabeti remisyona sokar.
Basit, güvenli ve etkili olan bu prosedür, midenin geri kalanından ayrılmış daha küçük bir mide “kesesi” oluşturarak midenizin boyutunu küçülterek çalışır. Yemek yediğinizde, midenin küçük kesesi dolar ve beyninize daha küçük porsiyonlarda yiyecekle tatmin olmuş ve rahat hissettiğinize dair sinyaller gönderir.
Gastroözofageal reflü hastalığı (GERD) veya safra reflüsü olan adaylar mini gastrik bypass için uygun aday değildir. Bu tür hastalara geleneksel gastrik bypass ameliyatı önerilir.
- SASİ (Tek Anastomoz Sleeve İleal) Bypass: Tip 2 diyabet tedavisinde en başarılı operasyonlardan biridir. Diğer yapılan operasyonlara kıyasla aynı amacı sağlarken bu başarının en önemli özelliği, doğal sindirim fonksiyonunu büyük ölçüde korumasıdır.
SASİ diğer obezite cerrahi tiplerinin sağladığı aynı kanıtlanmış metabolik etkiye sahip, bunların bir kombinasyonunu temsil eden, daha basitleştirilmiş bir cerrahi yöntemdir.
Cerrahınız, size hangi operasyonun uygun olduğuna sağlık durumunuzu değerlendirerek karar verecektir.
Şeker Ameliyatı Hakkında Sık Sorulan Sorular
Kimler şeker ameliyatı için uygun adaydır?
Diyet ve egzersiz diyabetin yönetiminde temel adım olmaya devam etmektedir. Ancak birçok hasta sağlıklı bir kiloya ulaşamamakta ve bunu koruyamamaktadır ve bu da birden fazla ilaç kullanılmasına rağmen kan şekeri seviyelerinin zayıf bir şekilde kontrol edilmesine yol açabilir.
Yaşam boyu ilaç kullanmak istemeyen ve diyabeti tersine çevirmek için cerrahi bir prosedürü tercih eden diyabet hastaları da metabolik cerrahiyi düşünebilir.
Adaylar arasında genellikle vücut kitle indeksi (VKİ) 30 veya daha yüksek olan kişiler, özellikle de yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaçlara rağmen yeterli şekilde kontrol edilemeyen tip 2 diyabet hastaları yer alır. Amerikan Metabolik ve Bariatrik Cerrahi Derneği, geleneksel yöntemlerle yeterli diyabet kontrolü sağlayamamış, VKİ’si 30-35 olan hastalar için cerrahi seçeneğinin değerlendirilmesini önermektedir.
Şeker ameliyatının faydaları nelerdir?
Önemli kilo kaybının ötesinde, bu ameliyatlar tip 2 diyabetin remisyonuna, diyabet ilaçlarına bağımlılığın azalmasına ve yaşam kalitesinin artmasını sağlayabilir. Çalışmalar, obezite cerrahisinin tıbbi ve yaşam tarzı müdahalelerine kıyasla daha etkili bir kan şekeri kontrolü sağlayabileceğini göstermiştir.
Şeker ameliyatıyla ilişkili riskler nelerdir?
Herhangi bir cerrahi prosedürde olduğu gibi riskler; enfeksiyon, kanama ve anesteziyle ilgili komplikasyonları içerir. Metabolik cerrahilere özgü olarak potansiyel riskler; beslenme eksiklikleri, dumping sendromu ve bağırsak tıkanıklıklarını kapsar. Bu riskleri etkili bir şekilde izlemek ve yönetmek için uzun vadeli takip şarttır.
Şeker ameliyatına nasıl hazırlanılmalıdır?
Hazırlık; endokrinologlar, cerrahlar, diyetisyenler ve psikologlar da dahil olmak üzere multidisipliner bir ekip tarafından kapsamlı bir değerlendirmeyi içerir. Bu değerlendirme, hastanın ameliyat ve sonrasına fiziksel ve zihinsel olarak hazır olduğundan emin olunmasını sağlar. Ek olarak, kan şekeri seviyelerini yönetmek ve ameliyattan önce genel sağlığı iyileştirmek önemli adımlardır.
Ameliyattan önceki gün ve ameliyat sabahı gece yarısından sonra hiçbir şey yiyip içmeyin. Mide boşalması gecikmeyen hastalar, doktorun kararıyla hastaneye planlanan varış saatinden 2 saat öncesine kadar berrak sıvı içebilirler.
Ameliyattan sonra beklenen iyileşme süreci nedir?
İyileşme, prosedüre bağlı olarak değişir. Diyete uyum, düzenli fiziksel aktivite ve tıbbi kontrollere gelmeyi aksatmamak, iyileşme sürecinin hayati bileşenleridir.
Ameliyat sonrası nelere dikkat etmeliyim?
Ameliyat sonrası hasta; diyetine ve ilaç rejimine geri dönerken hipoglisemiyi önlemeye ve kan şekeri kontrolünü sürdürmeye odaklanılmalıdır. Kan şekerini kontrol altında tutmak, hiperglisemiden kaynaklanan enfeksiyonları ve komplikasyonları önlemek için kritik öneme sahiptir.
Diyabetli hastalarda ameliyat sonrası bakım, elektrolitlerin ve sıvı dengesinin yakından izlenmesini de içerir. Bu kapsamlı yaklaşım, ameliyat geçiren diyabetli hastalarda daha sorunsuz bir iyileşme sağlamaya ve komplikasyonları en aza indirmeye yardımcı olur.
Ameliyattan önce kan şekeri yönetimi neden önemlidir?
Ameliyattan önce kan şekerinizi yönetmek, ameliyattan sonra enfeksiyon ve diğer sorun riskinizi azaltmanıza yardımcı olur.
Çocuklara şeker ameliyatı yapılabilir mi?
Güncel veriler, çocuk ve ergenlerde obezite cerrahisinin yetişkinlerdeki kadar güvenli ve etkili olduğunu göstermektedir. Hangi prosedürün hasta için uygun olduğuna dair karar, cerrahi ekibinin yanı sıra çocuk ve ailesiyle birlikte karmaşık bir prosedürle verilir.
Kaynaklar:
- Amerikan Metabolik ve Bariatrik Cerrahi Derneği (ASMBS)
- Birleşik Krallık Ulusal Sağlık Servisi (NHS)
- Lancet Diyabet ve Endokrinoloji
- Amerikan Tabipler Birliği Dergisi