Omuz Protezi

Omuz Protezi

Omuz protezi operasyonu, omuz ağrısını hafifletmede ve hastaların günlük aktivitelerine devam edebilmesini sağlamada etkilidir.

Omuz protezi ilk olarak 1950’lerde ABD’de ciddi omuz kırıklarını tedavi etmek için gerçekleştirilmiştir. Yıllar geçtikçe omuz eklem protezi, farklı artrit türleri gibi omuzun birçok başka ağrılı durumu için de kullanılmaya başlanmıştır.

Journal of Shoulder and Elbow Surgery’de (JSES) Mayıs 2021’de yayınlanan bir makaleye göre, şu anda ABD’de her yıl 100.000’den fazla kişi, omuz protezi ameliyatı geçirmektedir. Buna total omuz protezi, hemiartroplasti ve ters omuz protezi dahildir. İlaçlar ve aktivite değişiklikleri gibi cerrahi olmayan tedaviler artık omuz ağrınızı hafifletmek için işe yaramıyorsa, omuz eklemi protezi ameliyatını düşünebilirsiniz.

Omuz protezi operasyonu hangi nedenlerle gerçekleştirilir?

Omzunuza protez takılmasının gerekebileceği bazı rahatsızlıklar şunlardır:

Osteoartrit (Dejeneratif Eklem Hastalığı): yaşa bağlı aşınma ve yıpranma türü olan bir artrittir. Genellikle 50 yaş ve üzeri kişilerde olur, ancak daha genç kişilerde de görülebilir. Bu rahatsızlıkta omuz kemiklerini yastıklayan kıkırdak aşınır. Daha sonra kemikler birbirine sürtünür. Zamanla, omuz eklemi yavaş yavaş sertleşir ve ağrılı hale gelir. Ne yazık ki, osteoartritin gelişmesini önlemenin bir yolu yoktur ve bu rahatsızlık omuz protezi ameliyatının yaygın bir nedenidir.

Romatoid Artrit: İnflamatuar artrit adı verilen bir grup rahatsızlığın en yaygın şeklidir ve eklemi çevreleyen sinovyal zarın iltihaplanıp, kalınlaştığı bir hastalıktır. Bu kronik iltihap, kıkırdağa zarar verebilir ve sonunda kıkırdak kaybına, ağrıya ve sertliğe neden olabilir.

Travma Sonrası görülen Artrit: ciddi bir omuz yaralanmasının ardından olabilir. Omuzu oluşturan kemiklerin kırıkları veya omuz tendonlarının veya bağlarının yırtılması, zamanla eklem kıkırdağına zarar verebilir. Bu durum, kırık bir kemikten, çıkıktan veya her ikisinden sonra ortaya çıkabilir.

Diğer artrit türleri gibi, travma sonrası artrit de omuz ağrısına neden olur ve omuz fonksiyonunu sınırlar.

Rotator Manşet Yırtığı Artropatisi: Çok büyük, uzun süredir devam eden rotator manşet yırtığı olan bir hastada, manşet yırtığı artropatisi adı verilen bir durum gelişebilir. Bu durumda, rotator manşet yırtığı nedeniyle omuz eklemindeki değişiklikler, artrite ve eklem kıkırdağının tahribatına yol açabilir.

Avasküler Nekroz (Osteonekroz): Avasküler nekroz (AVN) veya osteonekroz, kemiğe kan temini bozulduğunda oluşan ağrılı bir durumdur. Kemik hücreleri kan temini olmadan öldüğü için osteonekroz, omuz ekleminin tahribatına ve artrite yol açabilir.

Avasküler nekroz için risk faktörleri şunlardır:

  • Kronik steroid kullanımı
  • Derin deniz dalışından kaynaklanan komplikasyonlar
  • Aşırı alkol kullanımı
  • Omuzda ciddi kırık
  • Orak hücre hastalığı

Şiddetli Kırıklar: Omuz kemiğinin şiddetli kırılması, omuz protezi operasyonlarının bir diğer yaygın nedenidir. Üst kol kemiğinin başı (topu) kırıldığında, cerrahın kemik parçalarını yerine koyması çok zor olabilir. Ayrıca, kemik parçalarına giden kan akışı kesintiye uğrayabilir. Bu durumda, omuz protezi önerilebilir.

Osteoporozlu yaşlı hastalar, şiddetli omuz kırıkları açısından en büyük risk altındadır. Aslında, ayakta durma yüksekliğinden düşme bile, osteoporoz nedeniyle kemikleri zayıflamış yaşlı bir kişide şiddetli bir omuz kırığına neden olabilir.

Önceki omuz protezi ameliyatının başarısız olması: Nadir olmakla birlikte, bazı omuz protezleri şu faktörlerden dolayı başarısız olur:

  • Protez gevşemesi
  • Protez parçalarının aşınması
  • Enfeksiyon
  • Çıkık

Bu durumlar meydana geldiğinde, revizyon ameliyatı adı verilen ikinci bir protez ameliyatı gerekebilir.

Omuz protezi sizin için uygun mu?

Omuz protezi ameliyatı olma kararı; sizin, ailenizin ve ortopedi cerrahınızın iş birliğinde olmalıdır. Doktorunuzun omuz protezi ameliyatını önermesinin birkaç nedeni vardır. Operasyon aşağıdaki sorunları yaşayanlar için iyi bir seçenek olabilir:

  • Günlük aktiviteleri (örneğin dolaba uzanma, giyinme, tuvalete gitme ve yıkanma vb.) engelleyen/zorlaştıran şiddetli omuz ağrısı
  • Dinlenirken orta ya da şiddetli ağrı. Bu ağrı, uykuyu engelleyecek kadar şiddetli olabilir.
  • Omuzda hareket kaybı ve/veya güçsüzlük
  • Anti-inflamatuar ilaçlar, kortizon enjeksiyonları ve/veya fizik tedavi gibi diğer tedavilerle önemli ölçüde iyileşme sağlanamaması.

Omuz protezine uygun olup olmadığınız nasıl değerlendirilir?

Bu ameliyattan fayda sağlayıp sağlayamayacağınızı belirlemek için kapsamlı bir değerlendirme yapılır. Değerlendirmeler temel olarak şunlardır:

Tıbbi geçmiş: Ortopedi doktorunuz genel sağlık durumunuz hakkında bilgi toplayacak ve omuz ağrınızın derecesi ve işlev görme yeteneğiniz hakkında sorular soracaktır.

Fiziksel muayene: Doktor, muayenede omzun hareketini, stabilitesini ve gücünü değerlendirecektir.

Röntgenler: Röntgen, omzunuzdaki hasarın derecesini belirlemeye yardımcı olur. Kemikler arasındaki normal eklem boşluğunun kaybını, kemiğin şeklinin düzleşmesini veya düzensizliğini, kemik mahmuzlarını ve eklemin içinde yüzen gevşek kıkırdak veya kemik parçalarını gösterebilir.

Diğer testler: Bazen doktorunuz, omzunuzun kemiklerinin ve yumuşak dokularının durumunu belirlemek için kan testleri, bilgisayarlı tomografi (BT) taraması veya manyetik rezonans görüntüleme (MR) taraması isteyebilir.

Doktorunuz, değerlendirmeleri sonucunda omuz protezinin ağrınızı hafifletmek ve işlevinizi iyileştirmek için en iyi yöntem olup olmadığına karar verecektir.

Protez ameliyatı türleri nelerdir?

Omuz protezi ameliyatında, omzun hasarlı kısımları çıkarılır ve protez adı verilen yapay parçalarla değiştirilir. Omuz protezi operasyon seçenekleri şunlardır:

  • Sadece humerus kemiğinin başının (top) değiştirilmesi (Hemiartroplasti)
  • Yeniden Yüzey oluşturulması (Hemiartroplasti)
  • Hem topun hem de yuvanın (glenoid) değiştirilmesi (Total Omuz Protezi)
  • Ters Total Omuz Protezi

Hemiartroplasti nasıl bir operasyondur?

Omuzunuzun durumuna bağlı olarak, cerrahınız yalnızca topu değiştirebilir. Bu işleme hemiartroplasti denir. Geleneksel hemiartroplastide, cerrah humerus başını (topunu), total omuz protezinde kullanılan bileşene benzer bir metal topla değiştirir.

Bazı cerrahlar, humerus başı ciddi şekilde kırılmış, ancak yuva normal durumda olduğunda hemiartroplastiyi önerir. Hemiartroplasti ayrıca şu durumlarda olan hastalar için en iyi seçenek olabilir:

  • Sadece humerus başını içeren ve sağlıklı ve sağlam bir kıkırdak yüzeyine sahip bir glenoid olduğu durumda artrit varsa
  • Glenoidde ciddi şekilde zayıflamış veya eksik (yetersiz) kemik varsa
  • Ciddi şekilde yırtılmış rotator manşet tendonları ve artrit varsa

Bazen cerrahlar, ameliyat türüne ameliyat sırasında karar verirler.

Yeniden yüzey oluşturan hemiartroplasti nedir?

Yeniden yüzey oluşturan hemiartroplasti, humerus başının sadece eklem yüzeyinin, sapsız bir başlık benzeri protezle değiştirilmesini içerir. Kemik koruma avantajıyla, omuz artriti olanlara alternatif sunar. Yeniden yüzey oluşturan hemiartroplasti, aşağıdaki durumlardaki hastalar için bir seçenek olabilir:

  • Glenoid hala sağlam bir kıkırdak yüzeye sahipse
  • Humerus boynunda veya başında yeni bir kırık olmamışsa
  • Humerus kemiğini koruma isteği varsa

Genç veya çok aktif hastalar için:

  • Bu hasta grubunda geleneksel total omuz protezlerinde meydana gelebilecek bileşen (implant parçası) aşınması ve gevşemesi risklerini ortadan kaldırır.
  • Gerekirse daha sonra total omuz protezine dönüştürülmesi daha kolay olabilir.

Total omuz protezi operasyonu nasıl yapılır?

Standart total omuz protezi, artritli eklem yüzeylerinin cilalı metal bir top (baş) ve plastik bir yuva ile değiştirilmesini içerir. Bu bileşenler, çeşitli boyutlarda gelir ve kemiğe çimentolanabilir veya presle oturtulabilir.

Kemik iyi kalitedeyse, cerrahınız çimentolanmamış (presle oturtulmuş) bir humerus bileşeni kullanmayı tercih edebilir. Kemik yumuşaksa, humerus bileşeni kemik çimentosuyla oturtulabilir. Çoğu durumda, plastik (polietilen) bir glenoid (yuva) bileşeni kemik çimentosuyla oturtulur.

Yuva protezi şu durumlarda önerilmez:

  • İyi Kıkırdağa Sahipse
  • Glenoid kemiği ciddi şekilde eksikse
  • Rotator manşet tendonları yırtılmışsa ve onarılamıyorsa

Ters total omuz protezi hangi durumlarda yapılır?

Başka bir omuz protezi türü de ters total omuz protezi olarak adlandırılır. Ters total omuz protezi şu kişiler için kullanılır:

  • Şiddetli kol güçsüzlüğüne sahip tamamen yırtılmış rotator manşetleri olanlar
  • Şiddetli artrit ve rotator manşet yırtığı artropatisi yaşayanlar
  • Önceki omuz protezi operasyonu başarısız olanlar
  • Altta yatan artrit olsun veya olmasın şiddetli humerus başı kırıkları olanlar

Bu hastalar için, geleneksel bir total omuz protezi ağrıya neden olabilir. Ayrıca kollarını 90° açıdan daha yukarı kaldıramayabilirler. Kolunuzu yandan kaldıramamak ciddi şekilde güçten düşürücü olabilir.

Ters total omuz protezinde, yuva ve top değiştirilir. Omuz kemiğine metal bir top takılır, üst kol kemiğine ise plastik bir yuva takılır. Bu, hastanın kolunu kaldırmak için yırtık rotator manşet yerine deltoid kasını kullanmasına olanak tanır.

Ameliyata hazırlık nasıl yapılır?

Tıbbi Değerlendirme: Omuz protezi ameliyatı olmaya karar verirseniz, ortopedi cerrahınız ameliyattan birkaç hafta önce aile hekiminizle tam bir fiziksel muayene planlamanızı isteyebilir. Bu, ameliyatı geçirebilecek ve iyileşme sürecini tamamlayabilecek kadar sağlıklı olduğunuzdan emin olmak için gereklidir. Kalp hastalığı veya böbrek hastalığı gibi kronik tıbbi rahatsızlıkları olan birçok hasta, ameliyattan önce kardiyolog veya nefrolog gibi bir uzman tarafından da değerlendirilmelidir.

İlaçlar: Aldığınız ilaçlar hakkında ortopedi cerrahınızla konuştuğunuzdan emin olun. Bazı ilaçların ameliyattan önce kesilmesi gerekebilir. Örneğin, aşağıdaki reçetesiz satılan ilaçlar aşırı kanamaya neden olabilir ve ameliyattan 2 hafta önce kesilmelidir:

  • Aspirin, ibuprofen ve naproksen gibi steroid olmayan anti-inflamatuar ilaçlar (NSAID’ler)
  • Çoğu artrit ilacı
  • Kan sulandırıcı kullanıyorsanız, doktorunuz ameliyattan önce bu ilaçları kesmeniz konusunda size tavsiyede bulunacaktır.

OMUZ PROTEZİ HAKKINDA SIK SORULAN SORULAR

  1. Omuz protezi ameliyatının komplikasyonları nelerdir?

Ortopedi cerrahınız, ameliyatın kendisiyle ilgili olanlar ve ameliyatınızdan sonra zamanla ortaya çıkabilecekler de dahil olmak üzere omuz eklemi protezinin olası risklerini ve komplikasyonlarını açıklayacaktır.

Komplikasyonlar ortaya çıktığında, çoğu başarıyla tedavi edilebilir. Olası komplikasyonlar şunları içerir:

Enfeksiyon: Omuz eklemi protezinde, yarada veya protezin etrafında enfeksiyon meydana gelebilir. Bu durum, hastanedeyken veya eve gittikten, hatta yıllar sonra bile ortaya çıkabilir. Yara bölgesindeki küçük enfeksiyonlar, genellikle antibiyotiklerle tedavi edilir. Büyük veya derin enfeksiyonlar, daha fazla ameliyatı ve protezin çıkarılmasını gerektirebilir.

Protez Sorunları: Protez tasarımları ve malzemeleri ile cerrahi teknikler gelişmeye devam etse de:

  • Protez aşınabilir ve bileşenler (parçalar) kemikten gevşeyebilir.
  • Omuz protezinin bileşenleri (parçaları) yerinden çıkabilir. Aşırı aşınma, gevşeme veya çıkık, ek cerrahi müdahale (revizyon) gerektirebilir.

Sinir hasarı: Eklem protezi alanındaki sinirler, ameliyat sırasında hasar görebilir, ancak bu tür yaralanmalar nadirdir. Bu sinir yaralanmaları genellikle zamanla iyileşir.

Kırıklar: Kemiklerinizde bir protez olduğunda, protezin etrafındaki kemikler zayıflayabilir ve protezi çevreleyen kemiklerde stres kırığı yaşayabilirsiniz. Bu stres kırıkları ciddi komplikasyonlar oluşturabilir.

Ev Planlaması: Ameliyattan önce evinizde değişiklikler yapmak, iyileşme sürecinizi kolaylaştırabilir. Ameliyatınızdan sonraki ilk birkaç hafta boyunca yüksek raflara ve dolaplara ulaşmak zor olacaktır. Ameliyatınızdan önce evinizi dolaştığınızdan ve sonrasında ihtiyaç duyabileceğiniz eşyaları alçak raflara yerleştirdiğinizden emin olun.

Hastaneden eve geldiğinizde giyinme, banyo yapma, yemek pişirme ve çamaşır yıkama gibi bazı günlük işlerde birkaç hafta yardıma ihtiyacınız olacak.

  1. Operasyon sonrası süreç nasıldır?

  • Genelde gözlem için bir gece hastanede kalırsınız. Diğer sağlık sorunları (örneğin kalp hastalığı, diyabet) olan veya evde sınırlı yardıma sahip bazı hastaların daha uzun bir hastanede kalması ve/veya yatarak rehabilitasyona ihtiyacı olabilir.
  • Tıbbi ekibiniz enfeksiyonu önlemek için size antibiyotik verecektir.
  • Çoğu hasta ameliyattan sonraki gün katı gıda yiyebilir ve yataktan kalkabilir.
  • Ameliyattan sonra biraz ağrı hissedeceksiniz. Bu, iyileşme sürecinin doğal bir parçasıdır.
  • Çoğu hasta, ameliyattan sonraki 2 hafta içinde yemek yeme, giyinme ve bakım gibi basit aktiviteleri gerçekleştirebilir.
  • Ameliyattan sonraki birkaç hafta boyunca aktivite sırasında ve geceleri biraz ağrı yaygındır.
  • Ameliyattan sonraki 2 ila 6 hafta boyunca araba kullanmamalısınız.
  • Ağrı yönetimi, iyileşmenizin önemli bir parçasıdır. Ameliyattan hemen sonra fizik tedaviye başlamak bunu kolaylaştıracaktır. Daha az ağrı hissettiğinizde, daha erken hareket etmeye başlayabilir ve gücünüzü daha çabuk geri kazanabilirsiniz.
  • Ameliyatınızın başarısı büyük ölçüde ameliyattan sonraki ilk birkaç hafta boyunca ortopedi cerrahınızın talimatlarını evde ne kadar iyi takip ettiğinize bağlı olacaktır.

  1. Omuz protezi sonrası uygulanan rehabilitasyon programı nasıldır?

Dikkatli ve iyi planlanmış bir rehabilitasyon programı, omuz protezinin başarısı için kritik öneme sahiptir. Genellikle ameliyattan hemen sonra hafif fizik tedaviye başlarsınız. Cerrahınız veya fizyoterapistiniz, omzunuzu güçlendirmek ve esnekliğinizi artırmak için size bir ev egzersiz programı sağlayacaktır. Egzersiz, özellikle ameliyattan sonraki ilk birkaç hafta boyunca evde bakımın kritik bir bileşenidir.

Tags: