Obezite cerrahisi sonrası beslenme nasıl olmalı?

Obezite cerrahisi sonrası beslenme; iyileşmeyi hızlandırmak, kilo kaybını desteklemek ve vitamin‑mineral eksikliklerini önlemek için kritik öneme sahiptir. Ameliyat tipine (tüp mide, gastric bypass vb.) ve bireysel tıbbi duruma göre diyetisyen eşliğinde yapılandırılan aşamalı planlar, midenin küçülen hacmine uyum sağlamayı ve uzun vadede sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazanmayı hedefler.

Obezite cerrahisi sonrasında beslenme planı neden önemlidir?

Ameliyat, gıda alımını ve emilimini kısıtlasa da enerji, protein ve elzem vitamin ve mineral ihtiyacı devam eder. Düzenli öğün aralıkları, yeterli sıvı tüketimi ve doğru takviye kullanımı; dumping sendromu, kas kaybı ve beslenme yetersizliklerini önlemeye yardımcı olur.

Dumping Sendromu

Dumping sendromu, mideyi küçültücü veya bağırsak yolunu kısaltıcı ameliyatlar (örn. tüp mide, gastric bypass) sonrasında yiyeceklerin özellikle şeker ve yağ açısından zengin içeriğinin çok hızlı şekilde ince bağırsağa geçmesiyle ortaya çıkan rahatsızlıktır. Erken evrede (yemekten 10‑30 dk sonra) bulantı, kramplar, çarpıntı ve baş dönmesi; geç evrede (1‑3 saat sonra) ani kan şekeri düşüşüne bağlı terleme, titreme ve halsizlik görülür. Semptomları önlemek için küçük porsiyonlar, kompleks karbonhidratlar ve protein ağırlıklı öğün düzeni önerilir.

İlk 2 Hafta: Tamamen Sıvı Diyet Aşaması

Operasyonun ardından mide‑bağırsak hattına aşırı baskı uygulamamak için berrak su, et/kemik suyu, şekersiz jelatin ve diyetisyenin önerdiği protein tozlarıyla güçlendirilmiş izotonik içecekler tüketilir. Bu dönemde sıvılar gün boyuna yayılır, tek seferde 30 ml’yi aşmamak fonksiyonel tolere açısından önemlidir.

3.–4. Haftalar: Püre ve Yumuşak Gıda Aşaması

Mide ödemi azaldıkça kıvam yoğurt, az yağlı labne, sebze püreleri ve iyi pişmiş, didiklenmiş tavuk gibi öğütülmüş protein kaynaklarına geçilir. Her lokma yavaşça tüketilmeli, öğünler 15–20 dakikayı geçmemeli ve toplam hacim 60–120 ml’yi aşmamalıdır.

5. Hafta ve Sonrası: Katı Gıdalara Kademeli Geçiş

Katı gıdalara başlanırken liften zengin sebze‑meyveler, derisiz kümes hayvanı, balık ve baklagiller küçük porsiyonlarla denenir. Yüksek şekerli, gazlı ve rafine karbonhidratlı yiyecekler dumping riskini artırdığı için kaçınılmalıdır.

Protein ve Vitamin Takviyeleri

İlk altı ayda günlük 60–80 g protein hedeflenir; peynir altı suyu izolatı, yumurta akı tozu veya kolajen destekleri kullanılabilir. Cerrahi tipine göre ömür boyu multivitamin‑mineral, B12, demir, kalsiyum ve D vitamini takviyeleri gerekebilir; doz ayarı kan tetkikleriyle yapılmalıdır.

Sıvı Tüketimi ve Dehidrasyonun Önlenmesi

Öğünlerle aynı anda sıvı alımı mideyi fazla dolduracağı için yemekten 30 dakika önce ve 30 dakika sonra su içilmelidir. Günlük hedef genellikle 1,5–2 L’dir; kafeinli ve gazlı içecekler idrar söktürücü etkiye yol açabileceğinden sınırlı tutulur.

Yaygın Beslenme Hataları ve Önleme Yolları

Çok hızlı yemek, yeterince çiğnememek, protein yerine rafine karbonhidrat tercih etmek ve yüksek enerjili sıvılar tüketmek kilo kaybını yavaşlatır. Yetersiz takviye kullanımı ise saç dökülmesi ve kemik yoğunluğu kaybı riskini artırır.

Diyetisyen Takibi ve Uzun Dönem İzlem

İlk yıl aylık, sonraki dönemlerde 3–6 ayda bir multidisipliner ekip kontrolü; kilo trendi, laboratuvar sonuçları ve psikososyal uyumu optimize eder. Davranışçı terapi, fiziksel aktivite ve grup destek toplantıları sürdürülebilir başarıyı artırır.