Nokta Atışı ile Ameliyatsız Bel Fıtığı Tedavisi
Nokta atışı tedavisi, fıtığın yarattığı iltihap ve ağrıyı yönetmeye yardımcı olan epidural steroid enjeksiyonların (ESEler) kullanıldığı, direkt etkilenen bölgeyi hedefleyen bir uygulamadır.
Bel fıtığı (lomber disk hernisi), genellikle günlük rutininizi bozabilecek kalıcı ağrılarla birlikte gelir. Bu yolda ilerlerken yalnız olmadığınızı ve rahatsızlığınızı yönetmek için etkili tedavi seçeneklerinin mevcut olduğunu bilmeniz önemlidir. Bu seçeneklerden biri, anesteziyi doğrudan spinal sinirlerinize ileten ve ağrınızın kaynağında önemli bir rahatlama sağlayan bir prosedür olan epidural steroid enjeksiyonlarıdır.
Bel fıtığının sebebi nedir?
Hastaların epidural steroid enjeksiyonu başvurmasının en yaygın nedenlerinden biri bel fıtığıdır. Bu durum, diskin yumuşak iç kısmının sert dış tabakasındaki bir çatlaktan dışarı çıkmasıyla oluşur. Bu çıkıntı, yakındaki sinirleri tahriş ederek, kol veya bacakta ağrıya, uyuşukluğa veya güçsüzlüğe yol açabilir.
Fıtıklaşmış diskin belirtileri, fıtığın konumuna ve bir sinire baskı yapıp yapmadığına bağlı olarak değişebilir.
Fıtığın temel belirtileri şunlardır:
- Kolunuzda veya bacağınızda ağrı
- Etkilenen sinirlerin yakınında uyuşma veya karıncalanma
- Etkilenen sinirlerin yanındaki kaslarda zayıflık
Bel fıtığı genellikle disk dejenerasyonu olarak bilinen yaşa bağlı aşınma ve yıpranmadan da kaynaklanır. Yaşlandıkça, omurga diskleri sıvı içeriklerinin bir kısmını kaybeder. Bu da onları daha az esnek ve küçük bir zorlanma veya bükülme ile bile yırtılmaya veya kopmaya daha yatkın hale getirir. Bazen, eylem sırasında bacak ve uyluk kaslarınızı düzgün kullanmıyorsanız, ağır bir nesneyi kaldırmak veya aniden dönmek de bel fıtığına yol açabilir.
Bel fıtığı için nokta atışı epidural enjeksiyon, durumla ilişkili ağrıyı yönetmede önemli bir rol oynayabilir. ESE’ler, iltihap önleyici ilacı doğrudan ağrınızın kaynağına ileterek, tahriş olmuş sinir etrafındaki iltihabı azaltabilir, basıncı hafifletebilir ve rahatsızlığınızı giderebilir.
Epidural enjeksiyon bel fıtığına nasıl etki ediyor?
Bu prosedürde omurganızdaki epidural boşluğa bir kortikosteroid, iltihap önleyici ilaç enjekte edilir. Epidural boşluk, dura mater ile vertebral duvar arasındaki, yağ ve küçük kan damarları içeren alandır. Dural zarın dışında yer aldığı için prosedüre “epidural” adı verilir. Kortikosteroid enjekte edildiğinde, iltihap ve şişlik azalır, böylece omurganızdaki sinirler ve diğer yapılar üzerindeki baskı hafifler. Bu, ağrınızı önemli ölçüde azaltır veya hatta ortadan kaldırır.
Anestezikler, epidural steroid enjeksiyonlarında önemli bir rol oynar. Kortikosteroidin yanı sıra, lidokain veya bupivakain gibi lokal bir anestezik de genellikle enjeksiyona dahil edilir. Bu uygulama iki amaca hizmet eder:
- Anında ağrı kesici sağlamaya yardımcı olur.
- Kortizon, enjeksiyonun doğru yere uygulandığını doğrulamaya yardımcı olur.
Ağrınız enjeksiyondan kısa bir süre sonra azalırsa, ilacın hedeflenen hedefe ulaştığının iyi bir işaretidir.
Unutmayın, epidural steroid enjeksiyonları önemli bir rahatlama sağlasa da, genellikle kapsamlı bir tedavi planının bir parçasıdır v rahatsızlığınızın altında yatan nedeni ele almayı amaçlayan fizik tedavi veya diğer tedaviler uygulanırken ağrınızı kontrol etmenize yardımcı olur.
Epidural steroid enjeksiyonun faydaları nelerdir?
Epidural steroid enjeksiyonları, ağrıyı kesmekle kalmaz. Ayrıca omurilik sinirleri etrafındaki iltihabı ve şişliği azaltarak, hareket kabiliyetini iyileştirebilir ve fizik tedaviye ve diğer rehabilitasyon egzersizlerine daha aktif bir şekilde katılmanızı sağlayabilir. Bu da gücünüzü ve esnekliğinizi artırarak daha hızlı ve daha kapsamlı bir iyileşmeyi teşvik edebilir.
Dahası ESE’ler, ağrınızı kontrol ederek, genellikle uyuşukluk veya mide rahatsızlığı gibi yan etkilere sahip olan oral ağrı kesicilere olan ihtiyacınızı azaltabilir. Bu, hem ağrıdan hem de ilaçların hoş olmayan yan etkilerinden uzak, daha iyi bir yaşam kalitesine ulaşabileceğiniz anlamına gelir.
Epidural steroid enjeksiyonları hangi bölgelere uygulanır?
ESE’ler, rahatsızlığınızın kaynağına bağlı olarak omurganız boyunca farklı yerlere yapılabilir:
Servikal: Servikal bölge boyun bölgesini hedef alır. Buradaki enjeksiyonlar; servikal disk hernisi (boyun fıtığı), servikal radikülopati ve boyun ağrısı gibi rahatsızlıkları yönetmeye yardımcı olabilir.
Torasik: Torasik bölge, orta sırtınıza karşılık gelir. Torasik enjeksiyonlar; orta sırt ağrısı, torasik disk hernisi (sırt fıtığı) ve radikülopatiyi yönetmek için uygulanır.
Lomber: Lomber, alt sırtınızdır. Bu bölgeye yapılan enjeksiyonlar; lomber disk hernisi (bel fıtığı), siyatik ve alt sırt ağrısı gibi rahatsızlıklarda kullanılır.
Bel fıtığı için uygulanan enjeksiyon türleri nelerdir?
Bel fıtığı için üç tip spinal enjeksiyon vardır: kaudal, interlaminar ve transforaminal.
Kaudal Epidural Steroid Enjeksiyonları: Kaudal ESE, yaygın bir spinal enjeksiyon türüdür. İşlem, kuyruk sokumunun hemen üzerindeki küçük bir açıklık olan sakral hiatus yoluyla erişilen epidural boşluğun en alt kısmına bir kortikosteroid enjekte edilerek uygulanır. Bu yöntemle yoğun miktarda ilaç, geniş bir iltihap alanına enjekte edilebilir. Alt sırtınızın veya bacaklarınızın birden fazla yerinde ağrı yaşıyorsanız, kaudal ESE etkili bir tedavi seçeneği olabilir.
İnterlaminar Epidural Steroid Enjeksiyonları: İnterlaminar ESE, ilacın iki omur arasına, doğrudan epidural boşluğa enjekte edilmesiyle gerçekleştirilir. Bu tip kortizon iğnesi, ilacın birden fazla spinal seviyeye yayılmasını ve potansiyel olarak birden fazla sinir kökünü tedavi etmesini sağladığından bel fıtığı için yaygın olarak kullanılır. Ağrınızın nerede olduğuna bağlı olarak omurganın herhangi bir seviyesinde, servikal, torasik veya lomber olarak gerçekleştirilebilir.
Transforaminal Epidural Steroid Enjeksiyonları (Nokta Atışı): Nokta atışı olarak da bilinen transforaminal ESE’ler, hedefe yönelik enjeksiyonlardır. İlaç, ağrınıza neden olduğuna inanılan sinir kökünün yakınına enjekte edilir. Bu yöntem, iltihabın meydana geldiği belirli bölgeye odaklanılarak, steroidin hassas bir şekilde iletilmesini sağlar. Ağrınız belirli bir bölgede lokalizeyse, transforaminal ESE etkili bir yaklaşım olabilir.
Nokta atışının diğer epidural steroid enjeksiyonlarından farkı nedir?
Nokta atışı (Transforaminal epidural steroid enjeksiyonu), ağrı giderici kortikosteroid ilaçların doğrudan, hedefe spesifik olarak epidural boşluğunuza (omurganız ve omuriliğiniz arasındaki boşluk) enjekte edilmesini içerir.
Diğer epidural steroid enjeksiyon tekniklerinin aksine, transforaminal yaklaşım daha yüksek hassasiyet içerdiği için X-ışını rehberliği (floroskopi) gerektirir. X-ışını görüntüleri, doktorların belirli spinal sinirleri bulmasını ve hedeflemesini kolaylaştırır.
Prosedürden önce nelere dikkat etmelisiniz?
Nokta atışı uygulaması öncesinde:
- Hamileyseniz veya hamile olma ihtimaliniz varsa, reçetesiz aldığınız şifalı bitkiler, takviyeler ve diğer ilaçlar da dahil olmak üzere hangi bir ilaç kullanıyorsanız doktorunuza belirtmelisiniz.
- Kan sulandırıcı ilaçları almayı geçici olarak bırakmanız gerekebilir?
Nokta atışı kaç doz uygulanır?
Enjeksiyon sıklığına genel sağlık durumunuza ve rahatsızlığınıza göre doktorunuz karar verecektir. Bu enjeksiyonları çok sık yaptırmak omurganızın kemiklerini veya yakındaki kasları zayıflatabilir. Enjeksiyonlardaki steroidlerin daha yüksek dozlarda alınması da bu sorunlara neden olabilir. Bu nedenle, genelde yılda 3 enjeksiyonla sınırlandırılır.
Doktorunuz işlemden önce sırtınızın röntgenini, MR’ını veya BT taramasını isteyecektir. Bu, doktorunuzun tedavi edilecek bölgeyi ve dozajı belirlemesine yardımcı olur.
Yeni bir fıtık durumunda, semptomların hızlı ve tam olarak çözülmesi amacıyla enjeksiyonlar birbirlerinden birkaç hafta sonra (yakın aralıklarla) uygulanabilir. Kronik rahatsızlıklar için enjeksiyonlar arasında genelde 3 ila 6 ay veya daha uzun süre bulunur.
Nokta atışının riskleri var mıdır?
ESE uygulamaları, genellikle güvenli olsa da şu tür komplikasyonlar yaşanabilir:
- Hafif baş dönmesi, baş ağrısı veya mide bulantısı
- Bacağınızda artan ağrı ile birlikte sinir kökü hasarı
- Omurganızın içinde veya çevresinde enfeksiyon (menenjit veya apse)
- Kullanılan ilaca karşı alerjik reaksiyon
- Omurga çevresinde kanama (hematom)
- Olası nadir beyin ve sinir sistemi sorunları
- Enjeksiyon boynunuzdaysa nefes almada güçlük
Uygulama sonrası iyileşme nasıldır?
Nokta atışı enjeksiyonu sonrası iyileşme süreci genellikle basittir. İşlemden hemen sonra, lokal anestezi nedeniyle bacaklarınızda biraz uyuşma hissedebilirsiniz. Bu his geçicidir ve birkaç saat içinde sona erecektir.
İlk birkaç gün enjeksiyon bölgesinde ağrı hissedebilirsiniz. Bu, iyileşme sürecinin normal bir parçasıdır ve gereksiz endişeye neden olmamalıdır. Bölgeye buz torbası uygulamak rahatsızlığın yönetilmesine yardımcı olabilir.
Enjeksiyon sonrası prosedürün faydalarını en üst düzeye çıkarmak için kendinize iyi bakmanız çok önemlidir. Dinlenme önemli olsa da, hafif aktiviteler de önerilir. Hafif yürüyüşler veya esnemeler, omurganızı zorlamadan kaslarınızın esnek kalmasına yardımcı olabilir. Ağır hareketlerden kaçınmalısınız.
Sonuçlar ne zaman görülür?
Enjeksiyondan sonra ağrının azalması konusunda herkesin deneyimi farklı gelişir. Bazı kişiler, kullanılan lokal anestezik sayesinde işlemden hemen sonra ağrılarının kesildiğini söyler. Ancak anestezinin etkileri geçicidir ve mevcut ağrınızın bir kısmı birkaç saat sonra geri dönebilir.
İltihabı azaltan ve uzun süreli ağrı kesici sağlayan kortikosteroid, genellikle işlemden sonraki 1 ila 3 gün içinde etkisini göstermeye başlar. Ancak, tam faydayı hissetmeniz bir haftaya kadar sürebilir.
Unutmayın, iyileşme genellikle kademelidir ve birden fazla enjeksiyon gerektirebilir. Tedavinizde ilerledikçe, doktorunuzla size rehberlik sağlar ve ağrı kesilmesine yönelik hedefinize doğru ilerlediğinizden emin olmak için tedavi planınızı gerektiği gibi ayarlar.
Nokta atışı tedavisinin etkisi ne kadar sürer?
Nokta atışı enjeksiyonları, yeni oluşan bir fıtığı olan hastalarda ağrının kalıcı olarak giderilmesine yardımcı olabilir. Kronik ağrısı veya tekrarlayan fıtığı olan hastalar için istenen etki süresi üç ila altı ay veya daha fazladır.
Nokta atışı enjeksiyonları ağrılı mıdır?
Deriye lokal anestezik enjekte edilerek epidural iğnenin yerleştirileceği bölge uyuşturulduğu için işlem sırasında şiddetli ağrı yaşanmaz.
Epidural enjeksiyonlar fizik tedavi ile desteklenmeli mi?
Bel fıtığı tedavisinde, steroid enjeksiyonları ve fizik tedavinin birlikte kullanılması, semptomların hafifletilmesinde etkili bir yaklaşım olarak kabul edilmektedir. Steroid enjeksiyonları, inflamasyonu azaltarak ağrıyı hafifletirken, fizik tedavi kas gücünü artırır, esnekliği geliştirir ve omurga stabilitesini destekler. Bu kombinasyon, hastaların günlük aktivitelerine daha hızlı dönmelerine yardımcı olabilir.
Yapılan bir araştırmada, hem epidural steroid hem de fizik tedavi grupları, ağrı ve fonksiyonel parametrelerde anlamlı iyileşme göstermiştir.
Kaynaklar
- Cleveland Clinic
- ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri (NIH)
- Mayo Clinic
- Spine DOI: 10.1097/BRS.0b013e31819c0a6b
- Interdisciplinary Neurosurgery DOI: 10.1016/j.inat.2020.100706