Kronik total oklüzyon, kalp damarlarının kronik (üç veya daha fazla ay süren) olarak %100 tıkanmasıdır. Koroner arterleriniz, kalbinize kan taşıyan kan damarlarıdır. CTO, kalbinize giden kan akışını kısıtlar, bu da göğüs ağrısına, nefes darlığına veya kalp krizine yol açabilir.
Kronik total oklüzyon (Tıkanıklık) nedir?
Koroner arter hastalığı (KAH), dünyada önde gelen ölüm nedeni ve en yaygın kalp hastalığı türüdür. Koroner arterlerde plak biriktiğinde ve kalbe ulaşan kan miktarını azalttığında ortaya çıkar. Ancak koroner arterin nasıl tıkanabileceği konusunda farklılıklar olduğunu bilmek önemlidir.
Bir koroner arter sadece daralmayıp, tamamen tıkandığında buna tam tıkanıklık (total oklüzyon) denir. Bu tam tıkanıklık, 3 ay veya daha uzun sürerse, bu kronik total oklüzyon (tıkanıklık) veya kısaca CTO adlandırılır.
CTO’lu kişiler; göğüs ağrısı, nefes darlığı ve yorgunluk yaşayabilir ve ayrıca kalp krizi ve diğer ciddi kalp sorunları için daha yüksek risk altındadırlar.
CTO yaygın bir durumdur. Atardamarlardaki kan akışını değerlendirmek için kullanılan bir görüntüleme testi olan koroner anjiyografi geçiren beş kişiden birinde görülebilir. Neyse ki, göğüs ağrısı ve rahatsızlığının yanı sıra diğer belirtileri azaltmaya yardımcı olabilecek tedaviler mevcuttur.
CTO tedavisi standart bir koroner anjiyoplastiden daha karmaşık olabilir. Atardamar tam kapalı olduğundan, tedavi işleminde genellikle biri atardamarın önündeki yolu netleştirmek için, diğeri ise diğer damarlardan etkilenen bölgeye giden kollateral (alternatif) akışı göstermek için olmak üzere iki kateter yerleştirilir. Özel teknikler kullanılarak bu iki bölge tekrar birbirine bağlanır, genellikle stentler yerleştirilir. Bazen optimum bir sonuç elde etmek için birden fazla prosedür gerekir.
Kimler kronik total oklüzyon riski altındadır?
Kronik total oklüzyonlar, koroner arter hastalığı (CAD-KAH) olan kişilerde daha yaygındır. KAH’lı her 3 kişiden 1’inin aynı zamanda CTO’su vardır. CTO’nun risk faktörleri KAH ile çok benzerdir. Sigara içiyorsanız veya aşağıdaki gibi başka risk faktörlerine sahipseniz, CTO geliştirme olasılığınız daha yüksektir:
- Vücut kitle indeksinin (VKİ) 30 veya daha yüksek olması
- Diyabet
- Ailede kalp hastalığı öyküsü
- Hipertansiyon
- Yüksek kolesterol (hiperlipidemi)
- Kalp krizi veya koroner arter baypas ameliyatı öyküsü
- Aktif olmayan yaşam tarzı
İnsanlar yaşlandıkça CTO’nun görülme olasılığı artar. CTO’lar:
- 65 yaşın altındaki kişilerin yaklaşık %37’si,
- 65 ila 79 yaş arasındaki kişilerin yaklaşık %40’ı,
- 85 yaşın üzerindeki kişilerin yaklaşık %41’ini etkiler.
CTO’ların gerçek yaygınlığı uzmanların tahmininden daha yüksek olabilir. Bazı kronik total oklüzyonlar belirtiye neden olmaz. Bu nedenle insanlar resmi bir teşhis olmaksızın rahatsızlığa sahip olabilirler.
Kronik total oklüzyonun belirtileri nelerdir?
CTO belirtileri şunları içerebilir:
- Göğüste ağrı, sıkışma veya baskı
- Baş dönmesi
- Yorgunluk
- Kalp atışında düzensizlik
- Bulantı
- Hızlı kalp atışı
- Nefes darlığı
- Üst kol ağrısı
CTO belirtileri genellikle kendinizi zorladığınızda kötüleşir ve dinlenme sırasında azalır. Ancak istirahat halindeyken de belirtilerle karşılaşabilirsiniz. Ayrıca hiçbir belirtiniz de olmayabilir.
Kronik total oklüzyon nasıl teşhis edilir?
Net tanı CTO koroner anjiyografi ile belgelenir. Bu testte, doktorunuz bilek veya kasıktaki bir atardamara kateter (ince, esnek bir tüp) yerleştirir ve ardından onu kan damarından kalbe yönlendirir. Kateterden kalbin yakınındaki kan damarlarına bir kontrast sıvısı enjekte edilir, ardından X-ışını görüntüleri alınır. Kontrast sıvısı, doktorların kanın koroner arterlerden nasıl aktığını görmelerini ve tıkanıklıkları belirlemelerini sağlar.
Bir koroner arter tamamen tıkalı olduğunda CTO teşhisi konur. Bazı durumlarda, CTO başka bir kardiyovasküler rahatsızlık için koroner anjiyograma giren hastalarda teşhis edilir. Doktorunuz kalbinizin ve koroner arterlerinizin ne kadar iyi çalıştığını değerlendirmek için ek testler isteyebilir. Bunlara ekokardiyogram (kalbin ultrasonu), stres testi veya kalbin işlevini değerlendirmek ve başarılı bir prosedür olasılığını değerlendirmek için MR dahil olabilir. Stres testi, hastanın kalbinin genellikle koşu bandında yürüme veya sabit bir bisiklete binme gibi egzersizlerle strese sokulduğu sırada çekilen elektrokardiyogramından (EKG) oluşur.
Kronik total oklüzyon nasıl tedavi edilir?
CTO tedavi planı tipik olarak belirtileri ve kalp krizi gibi riskleri azaltmaya odaklanır. İhtiyacınız olan tedavi, belirtilerinizin ne kadar şiddetli olduğuna ve hâlihazırda KAH için bir tedavi görüyor olup olmadığınıza bağlıdır. Doktorunuz tedavi için şunları önerebilir:
İlaç Tedavisi: Kalbin işini kolaylaştırmak, atardamar plak oluşumunu yavaşlatmak veya durdurmak ve semptomları azaltmak için bir dizi ilaç kullanılabilir. İlaçlar arasında anti-platelet ilaçlar, beta-blokerler, ACE inhibitörleri, anjiyotensin reseptör blokerleri (ARB’ler), kalsiyum kanal blokerleri, statinler – nitratlar ve diğerleri yer alabilir. Belirtiler devam ederse ek müdahaleler gerekebilir.
Perkütan (cilt yoluyla) koroner girişim (PCI): Koroner balon ve stent tedavisi olarak da bilinen PCI’da doktorunuz, kasık veya bileğinizdeki bir kan damarı içerisine küçük, içi boş bir tüp (kateter) yerleştirir. Koroner arterinize yönlendirilen kateterin ucunda bulunan küçük balon şişirilir ve kan akışını yeniden sağlamak için arterin içine bir stent yerleştirilir. PCI kan akışını iyileştirir, böylece kalp ile ilgili göğüs ağrısını (angina) azaltır, kendinizi daha iyi hissetmenizi ve dinç olmanızı sağlar.
Perkütan koroner girişimden sonra koroner arter tekrar daralabilir veya tıkanabilir. Bu durumlarda belirtiler genellikle geri döner ve başka bir PCI veya koroner baypas ameliyatı gerekebilir.
Koroner arter baypas grefti (CABG): Bypass, koroner arter baypas ve kalp baypas cerrahisi olarak da bilinir. CABG sırasında, vücudun başka bir yerinden (genellikle göğüs, bacak veya kol) sağlıklı bir atardamar veya toplardamar alınır ve tıkalı koroner atardamara birleştirilir (greftlenir). Greftlenen atardamar veya toplardamar, koroner atardamarın tıkalı kısmını atlayarak (bypass ederek) yeni kanalın, oksijen açısından zengin kanı kalp kasına yönlendirmesine olanak tanır.
Birkaç farklı CABG türü vardır. Koroner arter baypas greftleme prosedürleri, geleneksel yöntemlerden daha az invaziv cerrahilere ve cerrahın operasyonu uzaktan kumandalı cerrahi aletlerle gerçekleştirmesine olanak tanıyan robot destekli bir tekniğe kadar uzanır.
Kronik total oklüzyonda uygulanan tedavilerin hedefi nedir?
CTO tedavisinin amacı birkaç bileşene sahiptir:
- Yaşam tarzını sınırlayan semptomları (ağrı gibi) iyileştirmek ve çözmek
- Kalıcı bir sonucu korumak
- Gelecekte CAD ile ilişkili sorunların riskini en aza indirmek amacıyla, belirli CAD risk faktörlerinin iyi kontrol edilmesini sağlamak
Tedavinin yanı sıra, CTO’lu kişilerin -tedaviden sonra bile- sigarayı bırakmak, egzersiz yapmak, kan basıncını ve kolesterol seviyelerini kontrol altına almak ve sağlıklı kilolarını korumak gibi kalp sağlığına uygun yaşam tarzı değişiklikleri yapması önemlidir.
Kaynaklar:
- Yale
- Ulusal Sağlık Enstitüleri (NIH)
- Amerikan Kalp Derneği Dergileri (AHA Journals)
- Penn Medicine