Endovasküler Anevrizma Onarımı (EVAR) ve Torakal Endovasküler Aort Onarımı (TEVAR), aortun karın (abdominal) ve göğüs (torakal) bölgelerindeki anevrizmalarını tedavi etmek için uygulanan minimal invaziv prosedürlerdir. Aort duvarında oluşan zayıflık ve balonlaşmalar (anevrizmalar), yırtılma riski taşıyarak ciddi ve hayatı tehdit eden durumlara yol açabilir. EVAR ve TEVAR, bu riskleri azaltmak amacıyla anevrizmanın üzerine stent greft yerleştirerek yeni bir damar yolu oluşturur ve anevrizmanın üzerindeki basıncı ortadan kaldırır. Açık cerrahiye göre daha az invaziv olan bu yöntemler, daha kısa iyileşme süresi, daha az ağrı ve daha düşük komplikasyon oranları gibi önemli getiriler sunar.
Endovasküler Anevrizma Onarımı (EVAR) nedir?
Endovasküler anevrizma onarımı (EVAR), abdominal aort anevrizmalarını tedavi etmek için kullanılan minimal invaziv bir işlemdir. EVAR’ın amacı, hayatı tehdit eden bir olay olan abdominal aort anevrizmasının patlamasını önlemektir. Kan akışının kan damarının duvarındaki zayıf bir noktaya (burada aort) uyguladığı kuvvet, aort duvarlarının dışarı doğru balonlaşmasına ve anevrizma oluşmasına neden olur. Bu, organlarınıza giden kan akışını bozarak patlamaya yol açabilir. Dakikalar içinde yaşamı tehdit eden komplikasyonlar meydana gelebilir.
EVAR, anevrizmayı stent greftle yeniden kaplayarak yırtılma olasılığını azaltır ve bu da anevrizma üzerindeki baskıyı azaltır.
EVAR kimler için uygundur?
Uzmanınız aşağıdaki durumlarda EVAR’ı düşünebilir:
- Büyük bir anevrizmanız veya hızla büyüyen daha küçük bir anevrizmanız varsa
- Büyük bir kesi ile yapılan açık cerrahi için uygun değilseniz
- Anevrizma yakınında sağlıklı kan damarı dokusuna sahipseniz
EVAR’ın faydaları nelerdir?
Minimal invaziv bir prosedür olarak EVAR’ın faydaları şunlardır:
- Hastanede daha kısa süre kalırsınız.
- Daha az kan kaybı yaşarsınız.
- İyileşme sırasında daha az rahatsızlık hissedersiniz.
- Günlük aktivitelere daha hızlı dönüş sağlarsınız.
- Açık cerrahiye göre prosedürünüz sırasında kalp krizi geçirme riskiniz azalır.
- Açık cerrahiye göre prosedür süresi daha kısadır.
EVAR’ın olası riskleri nelerdir?
Endovasküler anevrizma onarımı yüksek başarı oranına sahip güvenli bir işlemdir. Ancak her zaman komplikasyon olasılığı vardır. Bu riskler şunları içerir:
- Kan pıhtıları
- Derin ven trombozu (DVT)
- Kanın işlemden sonra anevrizmayı doldurmaya devam etmesi (endoleak)
- Kalp krizi
- Enfeksiyon
- Böbrek yetmezliği
- Kanama
EVAR işlemi nasıl gerçekleştirilir?
EVAR genelde şu aşamalardan oluşur.
- İşlem anestezi altında yapılır.
- Doktorunuz, karnınızdaki abdominal aort anevrizmasına erişmek için kasıklarınıza yakın femoral arterler adı verilen atardamarları kullanır. İğneler cildinizden ve alttaki yumuşak dokudan femoral arterlerinize girer.
- Doktor, düşük profilli, genişletilebilir bir stent grefti içeren bir kateter (ince tüp) yerleştirir. Kateter, anevrizmaya ulaşmak için atardamarlarınızdan geçirilir. Gerçek zamanlı görüntüleme, kateterin yolculuğunun kontrol edilmesini sağlar.
- Kateter anevrizmaya ulaştığında, doktorunuz stent greftini açar. Böylece stent genişler ve kanınızın akması için yeni, sabit bir yol haline gelir. Greftin tel çerçevesi, greftin yerinde kalmasını ve kanın anevrizmaya girmesini önleyen sıkı bir conta oluşturur.
- İşlem tamamlandıktan sonra, kateter çıkartılır.
- Delinme yerleri o kadar küçüktür ki genelde dikiş gerekli değildir, genellikle bir bandajla kapatılır.
EVAR sonrası iyileşme nasıl olur?
Hastadan hastaya değişmekle birlikte işlem sonrası süreç şu şekilde ilerler:
- EVAR sonrası hastanede birkaç gün kalmanız gerekebilir.
- Eve geçtiğinizde birkaç gün yorgun hissedebilir ve ağrı kesici ilaçlara ihtiyaç duyabilirsiniz.
- Ağrınız bitene kadar araba kullanmamalısınız.
- Çoğu hasta genelde bir ay içinde işe döner.
- İşleminizden sonraki 4 ila 6 hafta boyunca ağır bir şey kaldırmaktan kaçının.
Ne zaman doktoruma ulaşmalıyım?
Eğer aşağıdaki belirtileri yaşarsanız doktorunuza başvurmalısınız:
- Alt uzuvlarınızdaki ciltte ısı düşüşü, şişlik, ağrı gibi derin ven trombozu semptomları
- Baş dönmesi veya bayılma
- Sırtınızda, göğsünüzde veya karın bölgenizde ağrı
- Kalp çarpıntısı
- Kasıklarınızda kızarıklık veya diğer bacak ağrıları
Endovasküler anevrizma onarımı, geleneksel açık cerrahiye kıyasla daha az invaziv bir seçenek, daha kısa bir hastanede kalış ve iyileşme süreci sunar. Ancak iyileştikten sonra bile aortunuza ve kalbinize bakmanız gerekir. Egzersiz yapmak ve tuz alımını azaltmak gibi yaşam tarzı değişiklikleri oldukça önemlidir.
Torasik endovasküler aort onarımı (TEVAR) nedir?
Torasik endovasküler aort onarımı (TEVAR), aortunuzun üst kısmındaki anevrizmayı tedavi etmek için yapılan bir işlemdir. Aort vücudunuzun en büyük atardamarıdır. Anevrizma, aort duvarındaki zayıf, şişkin bir alandır. Patlarsa (yırtılırsa) ölümcül olabilir.
TEVAR minimal invaziv bir cerrahidir. Yani küçük bir kesi (kesik) ile yapılır. TEVAR’da kullanılan stent greft adı anevrizmanın patlamasını önlemeye yardımcı olur.
Kimlerin TEVAR'a ihtiyacı olabilir?
Aort vücudunuzun en büyük atardamarıdır. Oksijen açısından zengin kanı, kalbinizden vücudunuzun geri kalanına taşır. Kalbinizden göğsünüzden geçerek karnınıza gider. Daha sonra bacaklarınıza kan akışı sağlayan kan damarlarına ayrılır.
Bazen aortun zayıf bir alanı dışarı doğru çıkıntı yapar. Buna aort anevrizması denir. Aort anevrizması ciddi bir durumdur çünkü yırtılabilir (diseksiyon) veya patlayabilir (kopma). Anevrizma büyüdükçe patlama riski artar. Tedavi anevrizmanın boyutuna ve ne kadar hızlı büyüdüğüne bağlıdır.
TEVAR'ın riskleri nelerdir?
Herhangi bir prosedürde olduğu gibi TEVAR’da da sorunlar ortaya çıkabilir. Bazı olası komplikasyonlar şunlardır:
- Enfeksiyon
- Kanama
- Yakındaki organlarda yaralanma
- Kan pıhtıları
- İnme
- Anesteziden kaynaklanan riskler
- Stent greft yerleştirilirken röntgen sırasında kullanılan boyadan kaynaklanan böbrek hasarı
- Cihaz veya iletim hatası
- Kan damarı yaralanması
- Greftin sızdırması
- Felç
- Greftin yerinden oynaması
- Bacak kaybı
- Geleneksel açık cerrahi ihtiyacı
- Anevrizmanın büyümeye devam etmesi
- Greft enfeksiyonu
TEVAR'a nasıl hazırlanırım?
TEVAR’a hazırlanırken sizden izlenmesi gereken yaygın adımlar şunlardır:
- Hamileyseniz veya hamile olabileceğinizi düşünüyorsanız doktorunuza bildirin.
- Herhangi bir ilaca, latekse, iyoda, banda, kontrast boyalara ve anestezi ilaçlarına (lokal ve genel) karşı hassasiyetiniz veya alerjiniz varsa doktorunuza belirtin.
- Aldığınız tüm ilaçları bildirin. Buna hem reçetesiz hem de reçeteli ilaçlar dâhildir. Ayrıca vitaminler, otlar ve diğer takviyeleri de söyleyin.
- Doktorunuz, ameliyatınızdan önceki günlerde almanız gereken bazı ilaçlar reçete edebilir. Bu ilaçlar; kan damarlarını gevşetmeye, kan basıncını düşürmeye ve aort anevrizmanızın patlama riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
- Kan inceltici ilaçlar kullanıyorsanız, ameliyatınızdan önce doktorunuza bildirin. Bunlar işlem sırasında kanama riskinizi artırabilir.
- Ameliyattan birkaç saat önce bir şey içmemeniz veya yememeniz söylenecektir. Bu genellikle ameliyatınızdan önceki gece yarısından sonra yiyecek veya içecek almamanız anlamına gelir.
- Sigara içiyorsanız, ameliyattan önce mümkün olan en kısa sürede sigarayı bırakın. Bu, ameliyattan başarılı bir şekilde iyileşme şansınızı artırabilir. Ayrıca genel sağlığınızı da iyileştirebilir.
TEVAR işlemi nasıl yapılır?
TEVAR minimal invaziv bir işlemdir. Bu, küçük bir kesi (insizyon) ile yapıldığı anlamına gelir. İşlem şu şekilde ilerle:
- Ağrıyı önlemek için hastaya anestezi verilir.
- Cerrahınız aorta girmek için kasık bölgenizde ve kolunuzda küçük bir kesi yapar. Atardamara ince bir tüp (kateter) yerleştirilir
- Kateterin ucuna bir stent greft takılır.
- Cerrahınız, kılavuz olarak X-ışınlarını kullanarak, stent greft takılı kateteri kasıktaki bir atardamardan aortunuzun etkilenen kısmına geçirecektir.
- Stent greft yerleştirildikten sonra, cerrahınız metal çerçevesini genişletecek ve yerine sabitleyecektir.
- Metal çerçeve bir yay gibi genişler ve aortunuzun duvarına sıkıca tutunur. Bu, kanın akması için sabit bir yer sağlar. Ayrıca anevrizmanın yırtılmasını veya patlamasını önler. Kan akışı artık anevrizmadan kesilmiş olur. Bu, anevrizmanın zamanla küçülmesini sağlar.
- Cerrahınız kateteri çıkartır. Kesiği kapatır.
TEVAR'dan sonraki iyileşme süreci nasıldır?
Kanamayı önlemek için, işlemden sonra birkaç saat düz yatmanız gerekebilir. Ameliyattan sonra, genelde 3 ila 4 gün hastanede kalınır. TEVAR’dan iyileşme süresi, geleneksel açık cerrahiden daha kısadır.
İşlem sonrası gen6el olarak şunlara dikkat etmelisiniz:
- En az 4 hafta boyunca yorucu aktiviteler yapmayın.
- Kesi yerinizi kızarıklık, şişlik, ağrı, drenaj ve şişkinlik de dahil olmak üzere enfeksiyon belirtileri açısından kontrol edin.
- Ateşiniz yükselirse doktorunuza bildirin.
- Doktorunuz, düzenli aralıklarla BT taraması isteyebilir. Bu taramalar; greftinizin parçalanma ve sızdırma sorunu olup olmadığını ve diğer sorunları kontrol edecektir.
- Doktorunuz, kan pıhtılarını önlemek için kan sulandırıcı ilaçlara ne zaman yeniden başlayacağınızı söyleyecektir.
- Size önerilen diyet listesine uyun.
- Kontrol randevularınıza sadık kalın.
- Tüm ilaçlarınızı reçete edildiği şekilde almayı unutmayın.
EVAR ve TEVAR Hakkında Sık Sorulan Sorular
Fenestreli endovasküler anevrizma onarımı (FEVAR) nedir?
Fenestreli endovasküler anevrizma onarımı (FEVAR), karmaşık anevrizmaları onaran özel bir EVAR tekniğidir. Karın aortunuz, içinden birçok dal çıkan bir ağaç gövdesi gibidir. Bu dallar, karnınızdaki organlara kan taşıyan atardamarlardır. Anevrizma, bu dallanma noktalarından birinin yakınında oluşursa, tedavisi daha zordur. FEVAR’ın devreye girdiği yer burasıdır.
FEVAR, küçük açıklıkları olan bir greft anlamına gelen fenestreli stent greft kullanır. Bu açıklıklar, dallanan atardamarlara giden ek stent greftlerine yol açar. Bu özel cihaz, aortunuzun ve dallarının ağaç benzeri yapısına uyar.
Doktorunuz anevrizmanızın nerede bulunduğuna bağlı olarak hangi prosedüre ihtiyacınız olduğuna karar verecektir.
EVAR ve TEVAR arasındaki fark nedir?
EVAR, karnınızdaki (abdominal) anevrizmaları, TEVAR ise göğüs kafesinizdeki anevrizmaları tedavi eder. TEVAR, özellikle göğsünüzden karnınıza doğru hareket eden kısım olan inen aortunuzdaki anevrizmaları tedavi etmek için uygundur. Kalbinize çok yakın olan, aort kökünüzde veya çıkan aortunuzdaki anevrizmalar genellikle açık cerrahi gerektirir.
Kimler EVAR için uygun değildir?
EVAR’ın uygulanabilirliği hastanın anatomisine bağlıdır. Ana anatomik hususlar arasında infrarenal boynun uzunluğu, şekli ve açılanması; ortak iliak arterlerin durumu ve ilio-femoral erişim damarlarının boyutu, kıvrımlılığı veya hastalığı yer alır.
TEVAR kimlere uygulanamaz?
Uygunsuz anatomi, TEVAR’ın başlıca kontrendikasyonudur ve buna yetersiz proksimal veya distal sızdırmazlık bölgeleri, kıvrımlılık, vasküler erişim seçeneklerinin olmaması veya aort çapının aşırılıkları dâhil olabilir. Enfekte alanlara yerleştirmeden de kaçınılmalıdır, ancak bazı küçük çalışmalar TEVAR’ın aortoözofageal fistüller gibi kontamine alanlarda zaman kazandırıcı bir önlem olarak yararlı olabileceğini göstermiştir.
TEVAR kimler için uygundur?
Torasik aort anevrizmanız, tip B aort diseksiyonunuz veya başka bir aort rahatsızlığınız varsa, TEVAR sizin için iyi bir seçenek olabilir. TEVAR, aortun zayıflamış bir bölümünü onarabilen ve potansiyel olarak yaşamı tehdit eden komplikasyonları önleyebilen minimal invaziv bir prosedürdür.