- Ocak 17, 2025
- Web Yayın Kurulu
- Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon, Sağlık Rehberi, Tedavi Yöntemleri ve Operasyonlar
Elektroterapi; ağrıyı azaltmak, dolaşımı iyileştirmek, dokuları onarmak, kasları güçlendirmek ve kemik büyümesini teşvik ederek fiziksel işlevlerde iyileşmelere yol açar.
Elektroterapi nedir?
Elektroterapinin özü, hastanın cildinden küçük elektrik akımları yönlendirmektir. Bu, kasların iyileşmesini teşvik eder veya beyne ağrıyı deneyimlemesini söyleyen elektriksel sinir sinyallerini engeller.
Çeşitli elektroterapi biçimleri, akut veya kronik ağrıyı tedavi etmek veya sinirleri ve kasları daha sağlıklı bir şekilde işlev görmeye teşvik etmek için etkili bir şekilde kullanılabilir.
Elektroterapi uygulamaları nelerdir?
Hotpack (Sıcak Kompres Pedi): İçi silikon dioksit ya da benzer maddelerle dolu olan torbalardır. Artritler, kas spazmları, bel-boyun ağrıları, yumuşak doku yaralanmaları, eklem sertlikleri gibi durumların tedavilerinde kullanılabilir. Etkileri şunlardır:
- Bölgesel dolaşımı arttırır.
- Damarı genişleterek metabolizmayı hızlandırır.
- Kas ve doku ısısını yükseltir.
- Kas spazmını azaltır ve eklem hareketliliğini arttırır.
Parafin Uygulaması: Parafin terapisi, elleri ve ayakları elektroterapiye hazırlamak için mum ve yağ karışımı kullanan derin bir ısıtma yöntemidir. Ağrıyı azaltmak için dokularda ve eklemlerde dolaşımı artırmaya yardımcı olur. Artrit, kırık sonrası eklem sertlikleri gibi durumların tedavilerinde kullanılabilir.
Birincil amacı; kan akışını artırmak ve gergin dokuları gevşetmektir. Bu ısıtma, iyileşmeyi artıracak ve iyileşmeyi hızlandıracaktır. Terlemeyle birlikte deri yumuşar ve sonrasındaki bir masaj tedavisine daha uygun duruma gelir.
Girdap Banyoları “Whirlpool” (Wp): Whirlpool aslında en eski hidroterapi türlerinden biridir ve dolaşım bozuklukları, kronik ödem, burkulma ve yumuşak doku yaralanmalarında, sertleşmiş eklem artritlerinde, polio (çocuk felci) ve paraplejide (omurilik felci) dolaşım arttırıcı tedavi olarak uygulanır.
Terapi, ılık veya soğuk suyla doldurulmuş büyük bir küvette gerçekleşir. Hasta, etkilenen uzvu suya yerleşecek şekilde konumlandırılır ve ardından bir motor çalıştırılarak uzvun etrafında jet benzeri bir şekilde su hareketi sağlanır. Terapinin etkileri şunlardır:
- Kas spazmını azaltır.
- Eklem ağrılarını azaltır.
- Damarlarda genişleme sağlar.
- Yara üzerine dolaşım arttırıcı etkisi vardır.
- Yara dokusunu çözer, temizler.
- Mekanik etki ile ölü dokuları temizler.
- Kas gevşemesi ve ağrı dindirici olarak destekleyicidir.
Fluidoterapi: İçinde su olmayan çok küçük parçacıklara ayrılmış katı maddeleri barındıran kuru bir ortamda, deriyi irrite etmeden ve termal şok oluşturma tehlikesi olmadan yapılan tedavidir.
Yöntem, yüzeysel ısınma sağlayarak dokunsal uyarım ve hareket kabiliyetini artırır.
Ağrılı durumlarda, ampütasyon sonrasında oluşan aşırı duyarlılığı azaltılmasında, kan akımı yetersizliklerinde, yara tedavisinde, ödemin azaltılmasında, kırıklarda, yanıklarda kullanılabilir.
İnfraruj (Kızılötesi -IR): Kızılötesi (infrared) terapisi, fizyoterapide derin dokulara ısı enerjisi iletmek için kullanılan bir yöntemdir. Bu terapi, kızılötesi ışınların dokulara nüfuz ederek kan dolaşımını arttırması, ağrıyı azaltması, kas gevşemesini sağlaması, kolajen dokuda esnekliği arttırması prensibiyle çalışır. Özellikle kas ağrıları, eklem sertliği ve yaralanmaların tedavisinde etkilidir.
İnflamatuar durumlarda, travmatik durumlarda, psikiyatrik durumlarda ve ön tedavi olarak ısınma istenen tüm durumlarda kullanılabilir.
Ultraviole (UVL): Derinin kanlanmasının artması, bakterilerin yok edilmesi, dokuların tahribi, eritem oluşumu, pigmentasyon, derinin kalınlaşması, ölü derinin dökülmesi ve deri elastikiyetinin artmasında kullanılır. Deri hastalıklarının, D vitamini eksikliğine bağlı hastalıkların, tüberkülozun, kan hastalıklarının, solunum sistemi hastalıkları (bronşit, astım, pnömoni) ve iskelet sistemi hastalıklarının tedavilerinde kullanılabilir.
Kriyoterapi: Kriyoterapi veya soğuk terapi, vücudun yaralı veya iltihaplı bir bölgesine soğuk uygulanmasıyla gerçekleştirilir. Kriyoterapi ısı değişimi ilkesine göre çalışır. Vücuda soğuk uygulandığında kan damarlarının daralmasına neden olur ve bu da etkilenen bölgeye kan akışını azaltır. Kan akışındaki bu azalma şişliği ve iltihabı en aza indirmeye yardımcı olur. Ek olarak, soğuk, sinir uçlarını uyuşturur ve bu da ağrıyı hafifletir. Şu durumlarda uygulanması etkilidir:
- Travmadan sonra inflamasyon kontrolü
- Spor yaralanmalarında ağrı kontrolü
- Ateşi düşürme ve kanamayı kontrol altına alma
- Metabolizma hızını düşürerek akut dönemde ikinci bir doku hasarını engelleme
Kısa Dalga Diadermi (SWD): Yumuşak dokuları ve eklemleri hedefleyen elektromanyetik dalgalar kullanan bir tedavidir. Vücüt ısısını arttırarak doku metabolizmasını ve fonksiyonunu iyileştirir. İltihabı, eklem ağrısını ve tam tutmayı azaltma gibi çeşitli faydaları vardır. Ayrıca, ısı dalgaları dolaşımı iyileştirir ve kas iyileşmesine yardımcı olur.
Osteoatrit, ayak bileği burkulmaları, subdeltoid kalsifiye bursit, akut boyun yaralanması, kronik boyun ağrısı, bel ağrısı, basınç ağrıları, boyun bel trigger noktaları, pelvik inflamasyon, yumuşak doku ligamentöz lezyonları ve temporamandibular eklem hastalıklarında ve derin ısı istenen tüm durumlarda kullanılır.
Mikrodalga Diadermi: Radyo dalgaları ve infraruj arasında olan elektromanyetik dalgalardır. Enflamatuar ve dejeneratif eklem hastalıkları tedavisinde etkilidir. Terapi, ağrıyı hafifletir ve kan akışını artırır. Fibrosit, myofibrosit, osteoartrit, romatoid artrit, bursit, periartrit tendinit, kas ve eklem burkulmaları ve travmatik durumlar; pelvisin inflamatuar durumları, siyatalji ve eklem hareket bozukluklarında kullanılır.
Ultrason: Ultrason tedavisi, yüksek frekanslı ses dalgalarıyla dokulara derinlemesine etki eden bir yöntemdir. Bu tedavi, özellikle kas, tendon ve bağ dokularındaki ağrıyı azaltmak, iltihaplanmayı kontrol altına almak ve iyileşme sürecini hızlandırmak için tercih edilir. Ultrason, dokulara ısı enerjisi ileterek kan dolaşımını artırır ve hücre yenilenmesini destekler. Aynı zamanda, yaralanmalar, eklem sertliği ve kronik ağrı gibi durumlarda etkili bir tedavi seçeneği olarak öne çıkar.
Yumuşak doku yaralanmaları, kronik inflamasyon (tendinit, bursit vs.), kırık, osteoartrit, yaralı doku, eklem kontraktürü, myofasial ağrı, dekübit ülserleri, dolaşım problemleri, kas spazmları ve fıtıklarda (disk hernilerileri) kullanılır.
Manyetoterapi (Manyetik Alan Tedavisi): Fizyoterapide manyetik alanlar kullanarak vücutta iyileşme sürecini destekleyen bir tedavi yöntemidir. Bu yöntem, özellikle ağrıyı azaltmak, iltihaplanmayı kontrol altına almak ve yaraların iyileşmesini hızlandırmak için kullanılır.
Manyetik alanlar, hücrelerin yenilenmesini teşvik eder ve kan dolaşımını artırarak vücudun doğal iyileşme mekanizmalarını harekete geçirir. Solunum kaslarının daha iyi çalışmasını sağlayarak solunum hacminin arttırır. Kemik kırıkları, eklem ağrıları ve kronik rahatsızlıklar gibi çeşitli durumlarda etkili bir tedavi seçeneği olarak öne çıkar.
Traksiyon: Özellikle omurga ve eklem problemlerinde kullanılan bir yöntemdir. Bu tedavi, eklemler üzerinde kontrollü bir çekme kuvveti uygulayarak omurlar arasındaki basıncı azaltır ve sinir sıkışmalarını hafifletir. Traksiyon; bel ve boyun ağrıları, fıtık ve sinir kökü irritasyonu (basısı), kas spazmı, eklemde immobilite vb. gibi durumlarda ağrıyı azaltmak, hareket kabiliyetini artırmak ve iyileşmeyi desteklemek için etkili bir seçenektir. Tedavi, hastanın durumuna göre manuel veya mekanik yöntemlerle uygulanabilir.
Elektrostimulasyon (E-Stim): Fizik tedavide ağrı ve inflamasyonu azaltmak, dolaşımı iyileştirmek ve kasların doğru şekilde kasılmasını desteklemek amacıyla kullanılan bir tedavi yöntemidir. Teknik, vücudun belirli bölgelerine elektrotlar yerleştirilerek, elektrik akımları uygulanması prensibine dayanır. Çeşitli terapi hedeflerine ulaşmak için farklı elektrostimulasyon türleri kullanılır:
- Transkütanöz Elektriksel Sinir Stimülasyonu (TENS): Yaygın e-stim türlerinden biridir ve ağrı sinyallerini değiştirerek veya kesintiye uğratarak çalışır. Temel endikasyonları bel ağrısı, kronik ağrılı durumlar ve cerrahi sonrası oluşan ağrılardır. Romadoid artrit, osteoartrit, ankilozan spondilit, migren, kraniofasyal ağrı, brakiai pleksus ağrısı, temporomandibular ağrı, anjina pektoris, santral ağrı, nöropatik ağrı, fantom ağrısı, kozalji, trigeminal nevralji, refleks sempatik distrofi, yumuşak doku yaralanmaları, dismenore, myofascial ağrı sendromu gibi hastalıkların semptomatik tedavilerinde kullanılabilir.
- Nöromüsküler Elektrik Stimülasyonu (NMES): Kasların kasılmasını teşvik ederek, kas güçsüzlüğünü gidermeye yardımcı olur ve kasların yeniden eğitilmesini destekler. Fizik tedavi uzmanınız, yaralanma veya ameliyattan sonra kaslarınızın düzgün bir şekilde kasılmasına yardımcı olmak için kullanabilir. NMES ayrıca işlevsel görevleri yerine getirmenize yardımcı olmak, dolaşımı arttırmak, eklem hareket açıklığının korunması ve arttırılması, kırık iyileşmesinin hızlandırılması ve kas gücünün korunması, yara iyileşmesinin hızlandırılması için de kullanılabilir.
- Elektriksel Kas Stimülasyonu (EMS): Kasları elektrik akımlarıyla uyararak güçlendirmeyi ve iyileşmeyi destekleyen bir yöntemdir. Bu tedavi, özellikle kas zayıflığı, hareket kısıtlılığı ve ağrı gibi durumlarda kullanılır. EMS, kasların pasif olarak çalıştırılmasını sağlayarak kan dolaşımını artırır, kas atrofisini (körelme) önler ve iyileşme sürecini hızlandırır. Aynı zamanda spor yaralanmaları, felç sonrası rehabilitasyon ve kronik ağrı tedavisinde etkili bir seçenek olarak öne çıkar.
- Fonksiyonel Elektrik Stimülasyonu (FES): Sinir ve kas fonksiyonlarını elektrik akımlarıyla uyararak hareket kabiliyetini artırmayı hedefleyen bir yöntemdir. Bu tedavi özellikle felç, omurilik yaralanmaları veya sinir hasarı gibi durumlarda kullanılır. FES, kasların yeniden aktif hale gelmesini sağlayarak yürüme, el fonksiyonları ve günlük aktivitelerde iyileşme sağlar. Aynı zamanda kas atrofisini önler ve hastaların bağımsızlık kazanmasına yardımcı olur.
Kaynaklar:
- Mayo Clinic
- WebMD
- Cleveland Clinic
- American Academy of Orthopaedic Surgeons (AAOS)
- National Institute of Neurological Disorders and Stroke (NINDS)