Cerrahi onkoloji, modern tıbbın önemli tedavi yöntemlerinden biridir. Gelişen cerrahi teknikler ve multidisipliner yaklaşımlar sayesinde başarı oranları giderek artmaktadır. Her hasta için en uygun tedavi planı, onkolog ve cerrahların ortak değerlendirmesi ile belirlenmelidir. Sağlıklı bir yaşam için erken teşhis, doğru tedavi ve düzenli takip büyük önem taşımaktadır.
Cerrahi onkoloji nedir?
Cerrahi onkoloji, kanserli tümörlerin ve çevresindeki etkilenen dokuların cerrahi yöntemlerle çıkarılmasını amaçlayan bir tedavi yaklaşımıdır. Genellikle tek başına ya da kemoterapi ve radyoterapi gibi diğer tedavilerle birlikte uygulanır. Kanserin evresine, yayılım durumuna ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak farklı cerrahi yöntemler tercih edilir.
Cerrahi onkoloji hangi amaçlarla uygulanır?
Kanser ameliyatı, hastalığın yönetimi açısından farklı amaçlarla uygulanır:
• Küratif Cerrahi: Kanserin tamamen ortadan kaldırılmasını hedefler.
• Palyatif Cerrahi: İleri evredeki kanserin neden olduğu ağrı ve komplikasyonları azaltmayı amaçlar.
• Tanısal (Biyopsi) Cerrahisi: Kanserin türünü ve yayılımını belirlemek için örnek alınmasını sağlar.
• Profilaktik (Koruyucu) Cerrahi: Kanser riski taşıyan doku veya organların önleyici olarak çıkarılmasıdır.
• Rekonstrüktif (Onarıcı) Cerrahi: Özellikle meme veya yüz kanserlerinde, estetik ve fonksiyonel amaçlarla dokuların yeniden yapılandırılmasıdır.
Cerrahi onkoloji ile hangi hastalıklar tedavi edilebilir?
Kanser cerrahisi, birçok kanser türünde etkili bir tedavi yöntemidir ve genellikle kanserin erken evrelerinde tümörlü dokunun tamamen çıkarılmasıyla uygulanır. En sık cerrahi müdahale yapılan kanser türleri şunlardır:
• Meme Kanseri: Mastektomi veya lumpektomi ile tedavi edilebilir.
• Akciğer Kanseri: Lobektomi, segmentektomi veya pnömonektomi uygulanabilir.
• Prostat Kanseri: Radikal prostatektomi yöntemi ile cerrahi tedavi mümkündür.
• Kolorektal Kanser: Kolektomi veya rektum cerrahisi ile kanserli dokular alınabilir.
• Jinekolojik Kanserler: Rahim (histerektomi), yumurtalık (ooforektomi) ve rahim ağzı kanserlerinde cerrahi tedavi yaygındır.
• Beyin Tümörleri: Kraniyotomi veya minimal invaziv yöntemlerle müdahale edilir.
• Baş ve Boyun Kanserleri: Tiroid, gırtlak ve ağız kanserlerinde cerrahi tedavi uygulanabilir.
Cerrahi, kanserin yayılım göstermediği veya sınırlı kaldığı durumlarda en etkili tedavi seçeneklerinden biridir. Ancak ileri evrelerde, diğer tedavilerle kombine etmek gerekebilir.
Hangi durumlarda cerrahi onkoloji tercih edilmez?
Bazı durumlarda kanser cerrahisi uygulanamaz veya tercih edilmez. Bu durumlar şunlardır:
• Kanserin Yaygın Metastaz Yapması: Kanser vücuda yayılmışsa cerrahi etkisiz olabilir.
• Hastanın Genel Sağlık Durumunun Ameliyatı Kaldıramaması: Kalp hastalığı, solunum yetmezliği gibi ciddi sağlık sorunları olan hastalar için risklidir.
• Tümörün Cerrahi Olarak Çıkarılamayacak Bir Konumda Olması: Beyin sapı gibi hassas bölgelerde cerrahi mümkün olmayabilir.
• Kanserin Cerrahi Müdahaleyle Tamamen Temizlenemeyecek Olması: Tümör, organlar arasında yayılmışsa cerrahinin faydası sınırlı olabilir.
• Alternatif Tedavilerin Daha Etkili Olması: Kemoterapi, immünoterapi veya radyoterapinin daha başarılı sonuçlar verebileceği bazı kanser türlerinde cerrahi önerilmeyebilir.
Bu tür durumlarda, multidisipliner bir yaklaşımla hastaya en uygun tedavi yöntemi belirlenir.
Cerrahi onkolojide uygulanan yöntemler nelerdir?
Kanser cerrahisi, hastalığın görüldüğü organ veya sisteme göre değişen farklı cerrahi teknikleri içerir:
1. Meme Kanseri Cerrahisi
• Mastektomi: Meme dokusunun tamamının alınması
• Lumpektomi: Sadece tümörlü dokunun çıkarılması
• Onkoplastik Cerrahi: Kanserli dokunun alınmasından sonra memenin yeniden şekillendirilmesi
2. Akciğer Kanseri Cerrahisi
• Lobektomi: Akciğerin kanserli lobunun çıkarılması
• Pneumonektomi: Akciğerin tamamının alınması
• Segmentektomi: Akciğerin daha küçük bir bölümünün çıkarılması
3. Prostat Kanseri Cerrahisi
• Radikal Prostatektomi: Prostat bezinin tamamının çıkarılması
• Laparoskopik Prostatektomi: Kapalı yöntemle gerçekleştirilen ameliyat
4. Kolorektal Kanser Cerrahisi
• Kolektomi: Kalın bağırsağın bir bölümünün veya tamamının çıkarılması,
• Rektum Cerrahisi: Rektumda bulunan kanserli bölgenin alınması
5. Jinekolojik Kanser Cerrahisi
• Histerektomi: Rahmin alınması,
• Ooforektomi: Yumurtalıkların çıkarılması,
• Vulvektomi: Dış genital bölgenin cerrahi olarak çıkarılması
6. Beyin Tümörü Cerrahisi
• Kraniyotomi: Kafatasının açılarak tümörün çıkarılması,
• Minimal İnvaziv Beyin Cerrahisi: Robotik veya endoskopik yöntemlerle yapılan ameliyatlar
7. Baş ve Boyun Kanser Cerrahisi
• Larinjektomi: Gırtlağın bir kısmının veya tamamının alınması,
• Faringektomi: Yutak kanserleri için yapılan cerrahi girişimler,
• Tiroid Cerrahisi: Tiroid kanseri nedeniyle tiroid bezinin alınması
Riskleri var mıdır?
Her cerrahi işlem gibi kanser cerrahisi de belirli riskler taşır:
• Kanama ve enfeksiyon riski,
• Anesteziye bağlı komplikasyonlar,
• Trombüs (kan pıhtılaşması) riski,
• Organ fonksiyon kaybı veya hasarı,
• İyileşme sürecinde ağrı ve hareket kısıtlılığı
Cerrahi onkoloji operasyonlarından sonra iyileşme süreci nasıldır?
Ameliyat sonrası iyileşme süreci hastaya, yapılan cerrahinin büyüklüğüne ve ek tedavilere bağlı olarak değişir. Genel olarak dikkat edilmesi gerekenler şunlardır:
• Yara bakımına dikkat etmek,
• Enfeksiyon belirtilerine karşı tetikte olmak,
• Fizik tedavi ve rehabilitasyon süreçlerine katılmak,
• Düzenli doktor kontrollerini ihmal etmemek,
• Sağlıklı beslenmek ve bağışıklık sistemini güçlendirmek,
• Fiziksel aktiviteyi doktor önerilerine göre düzenlemek
Kanser Cerrahisi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
1. Kanser cerrahisi sonrası kanser tekrar edebilir mi?
Evet, bazı durumlarda kanser tekrar edebilir. Bu nedenle düzenli takip ve ek tedaviler büyük önem taşır.
2. Ameliyat sırasında tüm kanser hücreleri temizlenebilir mi?
Amaç, mümkün olduğunca kanserli dokuyu çıkarmaktır. Ancak mikroskobik seviyede kalan hücreler için ek tedaviler uygulanabilir.
3. Cerrahi ne kadar sürer?
Ameliyat süresi, kanserin türüne ve cerrahinin kapsamına bağlı olarak değişebilir. Ortalama 1 ila 6 saat sürebilir.
4. Cerrahi sonrası ne zaman normal hayata dönülebilir?
Bu süreç ameliyatın büyüklüğüne bağlıdır. Küçük müdahaleler sonrası birkaç hafta, büyük cerrahiler sonrası ise birkaç ay sürebilir.
5. Hangi durumlarda kanser cerrahisi uygun olmaz?
Kanser çok yayılmışsa, hastanın sağlık durumu ameliyata uygun değilse, diğer tedavi yöntemleri daha etkili olacaksa önerilmeyebilir.
Kaynaklar:
• National Cancer Institute (NCI)
• American Cancer Society (ACS)
• Mayo Clinic
• Memorial Sloan Kettering Cancer Center
• Johns Hopkins Medicine
• MD Anderson Cancer Center
• Cleveland Clinic
• Stanford Medicine
• Harvard Health Publishing
• Cancer Research UK