Avasküler Nekroz Tedavisi

Avasküler nekroz olarak da bilinen osteonekroz, kemiklere giden kan akışının azalmasının kemik dokusunun ölümüne yol açtığı bir durumdur. En sık kalça, diz, omuz ve diğer büyük eklemleri etkiler ve tedavi edilmezse ağrı, sertlik ve nihai eklem çökmesine neden olur.

Avasküler nekroz (osteonekroz) nedir?

Osteonekroz, bir kemiğe giden kan akımı kesintiye uğradığında ve bu nedenle kemik hücreleri temel besinlerden ve oksijenden mahrum kaldığında ortaya çıkar. Zamanla, etkilenen kemik zayıflar ve çöker, genellikle eklem hasarı oluşur.

Avasküler nekroza ne sebep olur?

Kemik kırıkları veya kemik dokusuna kan akışını engelleyen hastalıklar avasküler nekroza neden olur. Avasküler nekroz vakalarının yaklaşık %20’si belirgin bir neden olmaksızın ortaya çıkar.

Bilinen avasküler nekroz nedenleri şunlardır:

Travmatik avasküler nekroz: Bu durum, kemik kırılması veya eklemin yerinden oynamasından sonra meydana gelebilir.

Travmatik olmayan avasküler nekroz: Bu tür rahatsızlık, kemik dokunuza kan akışını engelleyen bir hastalığınız veya tıbbi durumunuz varsa ortaya çıkar. Travmatik olmayan avasküler nekroz genellikle vücudun her iki tarafındaki aynı kemikleri etkiler. Örneğin, sağ omzunuzda avasküler nekroz varsa, sol omzunuzda da olması muhtemeldir.

Avasküler nekroza yol açabilecek diğer tıbbi durumlar:

  • Osteoporoz
  • Orak hücreli anemi gibi kan hastalıkları
  • Diyabet
  • Radyasyon tedavisi gibi kanser tedavileri
  • Dekompresyon hastalığı (vurgun)
  • HIV
  • Lupus
  • Organ nakli

Hangi kemik kırıkları travmatik avasküler nekroza neden olur?

Avasküler nekroz gelişimi, bazı kemik kırıklarında diğerlerine göre daha olasıdır. Travmatik avasküler nekroza yol açan yaygın kemik kırıkları, kalça kırıkları ve çıkıklarıdır. Kalçası yerinden çıkan kişilerin yaklaşık %20’sinde avasküler nekroz gelişir.

Avasküler nekroz belirtileri nelerdir?

Avasküler nekrozunuz olduğunu gösteren belirtileri fark etmeniz haftalar veya aylar sürebilir. Zaman içinde ortaya çıkan ve avasküler nekroz belirtisi olabilecek bazı semptomlar şunlardır:

  • Hareket sırasında veya dinlenirken etkilenen eklemde ağrı
  • Artan ağrı ve eklemlerde sertlik
  • Sınırlı hareket aralığı
  • Kalçalarınızda veya dizlerinizde avasküler nekroz varsa topallama
  • Merdiven çıkma, ayakta durma veya yürüme zorluğu.
  • İleri aşamalarda, görünür deformite veya eklem instabilitesi olasılığı

Avasküler nekroz en sık kimlerde görülür?

Avasküler nekroz her yaş ve cinsiyeti etkileyebilir, ancak bu durum en sık 30’lu ve 40’lı yaşlardaki insanlarda görülür. Avasküler nekroz riskini artıran bazı yaşam tarzı aktiviteleri şunlardır:

  • Aşırı alkol kullanımı
  • Sigara içmek
  • Uzun süreli kortikosteroid kullanımı (prednizon)

Avasküler nekroz hangi bölgelerde gelişir?

Avasküler nekroz herhangi bir eklemdeki kemik dokusunu etkileyebilir, ancak genelde kalçanızı hedef alır. Avasküler nekroz gelişebilen diğer eklemler şunlardır:

  • Ayak bilekleri
  • Çene
  • Dizler
  • Üst kol (humerus) ve omuzlar

Kök hücre terapisi, otizmi tamamen tedavi etmese de, belirtileri yönetmek ve bireylerin yaşam kalitesini artırmak için faydalı bir yöntem olarak öne çıkabilir. Terapinin etkinliğini ve güvenliğini kanıtlamak için daha geniş kapsamlı, uzun vadeli ve kontrollü çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır. Ancak, elde edilen bulgular, otizmli bireyler ve aileleri için daha etkili çözümler geliştirme konusunda umut ışığı olmaya devam etmektedir.

Avasküler nekroz nasıl teşhis edilir?

Rahatsızlığın teşhisinde genellikle şu aşamalar yer alır:

  1. Tıbbi Geçmiş ve Fiziksel Muayene
  2. Görüntüleme Testleri:
    • Röntgenler, ilerleyen aşamalardaki kemik hasarını gösterir.
    • MR, erken kemik değişikliklerini tespit eder.
    • BT taramaları, cerrahi planlama için ayrıntılı görüntü sağlar.
  1. Kemik Biyopsisi: Nadiren, tanıyı doğrulamak için biyopsi gerekir.

Avasküler nekroz (osteonekroz) nasıl tedavi edilir?

Tedaviniz kemiklerinizdeki hasarın miktarına bağlı olacaktır. Kemik hasarınız ağırlık taşımayan daha küçük kemiklerle sınırlıysa alabileceğiniz olası tedaviler şunlardır:

  • Soğuk kompress
  • Isı tedavisi
  • Dinlenme
  • Steroid olmayan anti-enflamatuar ilaçlar (NSAID’ler)
  • Eklem hassasiyetini hafifletmek ve hareket aralığını artırmak için fizik tedavi
  • Baston ve koltuk değneği gibi yürüme yardımcıları

İleri durumda çoğunlukla tedavi için ameliyat olmanız gerekecektir. Tedaide uygulanan bazı cerrahiler şunlardır:

Çekirdek dekompresyonu: Cerrahınız kemiğe kan akışını iyileştirmek için etkilenen kemiğinize küçük delikler (çekirdekler) açar. Bu prosedür, iyileşmeyi desteklemek için enjeksiyon veya kemik greftleri ile birleştirilebilir.

Eklem replasmanı (protez): Bu prosedürde hasarlı ekleminiz yapay bir eklemle (protez/implant) değiştirilir. Kalça protezi ve diz protezi, avasküler nekrozu olan kişilerde ağrının giderilmesinde ve hareketliliğin yeniden sağlanmasında yüksek oranda etkilidir.

Kemik Grefti: Hasarlı bölgeleri desteklemek için sağlıklı kemik dokusunun nakledilmesi işlemidir.

Osteotomi: Etkilenen bölgedeki stresi azaltmak için kemiğin yeniden hizalanmasıdır.

Fizik tedavi avasküler nekroz için faydalı mıdır?

Avasküler nekrozda hangi fizik tedavi uygulamaları, eklem hareketliliğini korumaya ve etkilenen eklem çevresindeki kasları güçlendirmeye yönelik egzersizlere odaklanır. Fizik tedavinin rahatsızlığın yönetimindeki faydaları birçok araştırma ile kanıtlanmıştır.

Bir olgu sunumunda; medikal, cerrahi tedavi ve fizik tedavi rehabilitasyonunu içeren multidisipliner yaklaşımın, piyojenik artritin takip ettiği evre 4 femur avasküler nekrozu olan hastada ağrıyı azaltmak, fonksiyonel bağımsızlığı ve yaşam kalitesini iyileştirmek için son derece faydalı olduğu gösterilmektedir.

Diğer bir olgu sunumunda, fizik tedavi sonrasında hastanın kalça eklemi kısıtlılığı, ağrı, duruş ve postür bozuklukları, denge ve yorgunluk düzeyinde iyileşme gözlenmiştir. Ayrıca günlük yaşam aktivitelerinde ve fonksiyonel mobilite seviyesinde artış kaydedilmiştir.

Avasküler nekrozda hangi fizik tedavi uygulamaları gerçekleştirilir?

Avasküler nekrozda fizik tedavi; ağrı ve eklemdeki hareketlilik seviyesi ve görevleri tamamlama yeteneğiniz değerlendirildikten sonra başlayacaktır. Bu değerlendirmeden sonra fonksiyonel hedefler belirlenecektir. Uzmanınız rahatsızlığın tedavisinde şu yöntemleri kullanabilir:

  • Fizyoterapist gerekli gördüğünde, koltuk değneği veya tekerlekli sandalye gibi yürüme yardımcılarını kullanabilir.
  • Durumun erken aşamalarında ağırlık taşıma miktarının azaltılması kemiğin iyileşmesi için zaman tanıyacaktır. Fizyoterapistiniz herhangi bir şişmeyi önlemek ve bölgeye kan akışını teşvik etmek için eklemi kademeli olarak hareket ettirmenizi sağlayacaktır.
  • Genellikle eklem çevresindeki kasları güçlü tutmak için bir güçlendirme programı önerilir. Bu program, eklemin korunmasına yardımcı olacaktır.
  • Nazik egzersizler, dolaşımı artırmaya ve iyileşmeyi desteklemeye yardımcı olacaktır. Ayrıca bölgeye kan akışını arttırmaya yardımcı olmak için ısı paketleri de kullanılabilir.
  • Elektrik stimülasyonu kemik büyümesini desteklemeye yardımcı olacaktır.
  • Hidroterapi bu rahatsızlıkta etkilidir çünkü havuzun ısısı bölgedeki kan akışını artırır ve suyun kaldırma kuvveti, bölgedeki ağrıyı şiddetlendirebilecek ağırlık taşımamayı sağlar.
  • Eklem replasmanı (protez) gerçekleşmişse, uzmanınız eklemdeki hareket açıklığını yeniden kazanmaya ve ardından güçlendirme programına odaklanacaktır. Güçlendirilmesi özellikle önemli olan bölgeler, kalçanın stabilizasyonunda büyük rol oynadıkları için özellikle sırt ve karın kaslarını içerir.

Avasküler nekroz önlenebilir mi?

Tüm vakalar önlenebilir olmasa da, aşağıdaki adımlar riski azaltabilir:

  • Alkol tüketimini sınırlayın.
  • Kortikosteroidleri yalnızca reçete edildiği şekilde kullanın.
  • Altta yatan tıbbi durumlar için derhal bir sağlık merkezine başvurun.
  • Düzenli egzersiz ve dengeli beslenme ile sağlıklı bir yaşam tarzı sürün.

Osteonekroza nasıl yaklaşmalısınız?

Osteonekroz teşhisi konan bireyler için yaşam tarzı düzenlemeleri ve erken müdahale çok önemlidir. Doktorunuz ile düzenli takipler, reçete edilen tedavilere bağlılık ve kilo yönetimi, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmaya ve eklem fonksiyonunu korumaya yardımcı olabilir.

Osteonekroz, zamanında tanı ve tedavi gerektiren ciddi bir durumdur. Görüntüleme ve tedavideki gelişmeler eklem sağlığını ve yaşam kalitesini korumak için umut vermektedir. Osteonekrozunuz olabileceğinden şüpheleniyorsanız bir sağlık uzmanına danışınız.

Kaynaklar