Kas-İskelet Sistemi Hastalıklarında Kök Hücre Tedavisi
A) OSTEOARTRİT: Farklı nedenlerle ortaya çıkabilen kıkırdak hasarı diz ve kalça ekleminde zamanla aşınma, ağrı sonunda kireçlenme olarak tanımlanan artroza sebep olur. Kıkırdak hücresi öldüğünde kendi kendini iyileştiremez. Kök hücre; kıkırdak hasarı başlamış, ancak cerrahi için erken olan veya ameliyat istemeyen hastalarda hasarın ilerlemesini azaltmak amacıyla kullanılan bir yöntemdir.
B) MENİSKÜS YIRTILMASI: Dizde eklem yüzlerinin birbirine sürtünmesini önleyen meniskusların kısmi ve tam yırtılmalarında kök hücre tedavisinden yararlanılır. Bunun için kaynak olarak göbek yağı ya da tibia ön yüzünden kemik iliği kullanılır. Ultrason altında menisküs dokusunun içine ve yakınına intraartiküler olarak enjekte edilir.
KÖK HÜCRE NASIL ELDE EDİLİR?
Kök hücre, yağ dokusu ve kemik iliğinden elde edilir. Hücrelerin alınma işlemi, hastanın ağrı duymaması için hafif sedasyon ve lokal anestezi altında yapılır.
Leğen- bacak kemiği veya göbekten alınan yağ dokusu içerisindeki kök hücreler steril koşullarda filtreleme ve ayrıştırma işlemine tabi tutulur.
Yaklaşık 30-40 dakika süren kök hücre hazırlık işlemi sonrasında, elde edilen saf kök hücreler hastada uygulamaya hazır hale gelir.
ORTOPEDİK HASTALIKLARDA KÖK HÜCRE UYGULAMALARI
Kök hücre tedavisi iki şekilde yapılmaktadır
1. Tedaviye ihtiyacı olanların bizzat kendi kök hücrece zengin dokularından elde edilen aspiratlar steril şartlarda konsantre edilerek hasarlı bölgeye uygulanır. Bu iş için genellikle göbek yağı ve kemik iliği kullanılır.
2. Başka bir kişiden alınan kök hücreler Laboratuvarda üretilerek istenilen sayı ve özelliğe getirilir. Burada allojenik olarak kordon kanından elde edilen kök hücreler kullanılır.
KÖK HÜCRE ELDE EDİLMESİNDE GÖBEK YAĞININ KULLANILMASI
Göbek yağı alınacak alan batikonla boyanır. Yağ dokusu almak için göbek çukuru içinde yarım santim-lik bir kesi yapılır. Kanüllerle girilir. Göbek çevresindeki yağ dokuya heparinli sıvı solüsyonu enjekte edilir. Bir süre bekledikten sonra aynı kesiden negatif basınçlı kanüllerle girilerek yağ doku yavaş yavaş tüplere toplanır. Toplanan yağ dokusu çeşitli yöntemlerle yıkama işlemine tabi tutulduktan sonra filtrelerden geçirilip santrifüj edilir. Böylece kök hücreden zengin bir aspirat elde edilir.
KÖK HÜCRE ELDE EDİLMESİNDE KEMİK İLİĞİ KULLANILMASI
Kemik iliği için iliak kanat (leğen kemiği) ya da tibia kemiği (alt bacak) kullanılır. Lokal anestezi altında kemiğe girebilen bir iğneyle kemik çeperi delinip içinden kemik iliği aspire edilir. Sonra çeşitli işlemlerden geçirilerek kök hücrece zengin son ürünler konsantre edilir. Alınan aspirat diz içinde hasarlı ve hücre iyileşmesi beklenen yere enjekte edilir.
KÖK HÜCRE TEDAVİSİNDE RUHSATLI ÜRÜNLER
- Deri dokusundan Fibroblast
- Göbek Kordonundan Mezenkimal Kök Hücre
- Yağ Dokusundan Mezenkimal Kök Hücre
- Kıkırdak Dokusundan Mezenkimal Kök Hücre
- Sinoviyal Dokudan Mezenkimal Kök Hücre
- Eksozom
- Yağ Dokusu Kaynaklı (SVF) Stromal Vasküler Fraksiyon
- Kemik İliği Kaynaklı Mononükleer Hücre
SAĞLIK BAKANLIĞININ ONAYLADIĞI KÖK HÜCRE UYGULAMALARI
- Covid-19 Pnömonisi
- İdiyopatik Pulmoner Fibrozis
- KOAH
- Diyabetik Ayak Yaralanmaları
- Periferik Arter Hastalıkları
- Omurilik Yaralanması
- Serebral Palsi
- Travmatik Beyin Hasarı
- Hipoksik İskemik Ensefalopati Spino-Serebellar Ataksi
- Friedreich Ataksisi
- Duchenne Musküler Distrofi
- Kistik Fibrozis İskemik Kardiyak Hastalıkları
- Otoimmün Ensefalit
- Limb-Girdle Musküler Distrofi
- Otizm Spektrum Bozukluğu
- Multiple Skleroz
- İnme (Stroke)
- Konjenital Progresif Miyopati
- Optik Atrofi
- Retinitis Pigmentosa
- Erektil Disfonksiyon
- Ovariyan Yetmezlik
- Skleroderma
- Crohn Hastalığı
- Kısa Barsak
KÖK HÜCRE TEDAVİSİNDE YAŞ SINIRI NEDİR
Hücre tedavileri hastanın genel olarak yaş, hastalık ve klinik durumlarına göre değerlendirilir. Tüm faktörleri bir arada değerlen-dirmek gerekmektedir. 65 yaş üstü uygulamalarda otolog kaynak için bireyden alınacak hiçbir aspiratın olumlu sonuç vermeyeceği unutulmamalıdır.
KÖK HÜCRE TEDAVİSİ NE KADAR YAYGIN?
Kök hücre tedavileri dünyada yaklaşık 20 yıldır denenmekte, özellikle son yıllarda oldukça yaygın kullanılmaktadır. Ancak, bu tip tedaviler sertifikalandırılmış merkezlerde üretilen ürünler ile uygulanacağı unutulmamalıdır.
KÖK HÜCRELERİN 4 TEMEL ÖZELLİĞİ
- Doku yaralanmasının ardından damar içine enjekte edildiklerinde inflamasyon bölgesine yerleşmesi,
- Hasar gören hücrelerin iyileşme sini sağlayan ve inflamasyonu baskılayan çok sayıda biyoaktif molekül salgılayabilmesi
- Vücutta alerjik reaksiyon oluşturmaması ve bağışıklık sistemini düzenleyici fonksiyonu olması
- Farklı hücre tiplerine farklılaşabilmesi
Kök Hücrelerin Tıptaki Uygulamaları
Yetişkin mezenkimal kök hücreler için son derece zengin başka bir kaynak da, alt (mandibular) üçüncü azı dişinin özüdür. Bu kök hücreler, sonunda diş minesi, dentin, peridontal bağ, kan damarları, diş özü, sinir dokuları ve en az 29 farklı organı oluştururlar. Bu kök hücrelerin ayrıca hepatositleri de üretme yeteneği vardır.
Yağ dokusu kök hücrenin en bol bulunduğu ve en kolay elde edildiği kaynaktır. Time dergisi 2011 yılında yağ dokusundan kök hücre elde edilmesini yılın en önemli 50 icadından birisi olarak seçmiştir.
Multipotent kök hücreler: Amniyon sıvısında da bulunur. Bu kök hücreler oldukça etkindir ve besleyici ortam olmaksızın oldukça genişleyebilirler ve ayrıca tümorojenik değildirler. Amniyotik kök hücreler multipotent olup adipojenik, osteojenik, miyojenik, endoteliyal, hepatik ve ayrıca nöronal hatlardaki hücrelere farklılaşabilirler. Amniyotik sıvıdan elde edilen kök hücrelerin kullanımıyla, insan embriyosundan elde edilen kök hücreye ait birçok sorunun üstesinden gelinecek gibi görünmektedir.
Roma Katolik Kilisesi, embriyonik kök hücrelerin deneylerde kullanımını yasaklarken, Vatikan gazetesi amniyotik kök hücreler için geleceğin tıbbı olarak başlık vermiştir. Donörlerden ya da kendi kullanmak isteyenlerden amniyotik kök hücreleri biriktirmek mümkündür; bu nedenle dünya genelinde kurulan ve ortaklaşa çalışan amniyotik kök hücre bankaları bulunmaktadır.